Paul Steenhuis – De magie van de Kameleon

Het succesverhaal van Hielke en Sietske

Wie kent ze niet, de tweeling uit Friesland die met hun van kleur veranderende boot De Kameleon over de Friese meren stuiterde? Meestal onderweg naar een schurk die opgepakt moest worden. Of op jacht naar een dief/oplichter. Hielke en Sietske avontuurden wat af in hun blauwe overalls, geholpen door boerenknecht Gerben en tegengewerkt door veldwachter Zwart.

NRC-kunstredacteur Paul Steenhuis was nieuwsgierig naar het enorme succes van de serie. Hij ging op zoek naar de onmiskenbare aantrekkingskracht van een oude duwboot. In 1949 verscheen het eerste deel: ‘Schippers van de Kameleon’, geschreven door Hotze de Roos. In zijn vrije tijd schreef de Roos veertig jaren lang nog 59 Kameleontitels. Gek feitje: de Roos had zelf nooit een boot. De reeks werd één van de meest populaire kinderboekenseries in Nederland – er zijn in de loop der jaren 15 miljoen exemplaren van verkocht.

Hotze de Roos

Dat gold ook voor mij. Als jochie van 13, 14  vrat ik de avonturen van de jongens. Ik voelde was hoe de boot door het water scheurde, de kienheid van de twee jongens en het altijd weer, soms op het blote nippertje, nog net goed aflopen van gevaarlijke avonturen. Met mijn zakgeld, aangevuld met tomatenplukgeld, kocht ik elke keer de nieuwe Kameleon. Op mijn toen nog kleine boekenplankje zette ik de kleurrijke ruggetjes om naar te kijken, er af en toe eentje uit te halen en hem voor de tweede (of derde) keer te lezen. Dat ging het best als ik samen met mijn vader aan het vissen was: hij viste en ik las het nieuwe Kameleon-deel.

‘Bruut’ was dan ook een eufemisme toen we weer eens aan de waterkant zaten en ik vroeg: ‘De nieuwe Kameleon komt morgen uit, ik ga hem kopen’ Mijn vader hield zijn dobber in de gaten en zei achteloos: ‘Dat hoeft niet meer. Ik heb ze allemaal weggedaan.’ Sprakeloos staarde ik naar de bewegingsloze dobber. ‘Allemaal?’ Ik wist het antwoord al voordat hij ja knikte, en had geen vragen meer. Hoe kon iemand mijn (mijn!) plankje Kameleons weggeven?

Ach, geen leven zonder trauma’s. Je krijgt een dreun en verwerkt hem. Nooit heb ik meer een Kameleonboek gekocht. Het verlies was te pijnlijk. Maar in 2026 helpt Paul Steenhuis mij de oude trauma’s vergeten. In dit grappige en erudiete boek haalt Steenhuis alle herinneringen boven water: de geboorte van Hielke en Sietse, de boot zelf natuurlijk, Gerben. En het enorme meer waarover ze met de Kameleon raceten om misdaden recht te zetten. Daarnaast geeft Steenhuis terecht aandacht aan de prachtige tekeningen in een soort actieve superheldenstijl avant la lettre: zie de cover van het boek.

Hotze de Roos creëerde een kanjer van een serie. Steenhuis doorvlooit alle delen en vindt verklaringen voor de populariteit van de twee jongens met hun duwboot. Vaderlandsliefde, socialisme en de Oude Zeevaart bijvoorbeeld. En schuldeloos rebelleren, over het water stuiterend. Ouderwetse rechtschapenheid, ook dat. Als je een paar delen herleest, pakt die sfeer je moeiteloos. Ga lekker lezen en geniet van die onschuldige tijd waarin Kwaad altijd werd ingehaald door Goed. En van Gerben de lollige knecht natuurlijk. Maar eer vooral de bedenker van de onstuimige broers met de snelste boot van de Friese meren.

ISBN: 9789089758064

Just Publishers

Ook verschenen op Boekenkrant en op TikTok