Tuinperikelen

Een lieflijk handzaam boekje is het, op voor- en achterkant verlucht met bloemen, plantjes en dartele vlinders. Als dat geen tafereeltje van tuinliefde is?

Eh, nee dus. Mizee vertelt over haar tuin in zeven korte verhalen die er niet om liegen.

Het eerste verhaal ‘De tuin in’ vertelt over het ontstaan van haar volkstuin. Ze koopt twee struiken, neemt ze mee naar huis en de man bij wie ze een paar maanden eerder is ingetrokken roept: ‘Waar wil je ze neerzetten? De tuin is af!’

Daar is ze het niet mee eens.

“Er viel een pijnlijke stilte. Ik zette de twee struiken neer en dacht aan het bord met het opschrift ‘Volkstuinen te huur’ dat ik in de buurt van het station had gezien.”

Een vreedzaam begin, zolang het duurt. In de haar kenmerkende hak op de tak-stijl legt ze de do’s en dont’s aangaande het tuinieren bloot. Die stijl is overigens goed te verteren. Doordesemd met een lichte zelfspot gaat ze het leven te lijf, een leven dat ook op de moestuin niet altijd meevalt. 

Ze spaart zichzelf niet; een tuin hebben is hard werken. Spitten, zaaien, onkruid wieden, water geven (sjouwen met de emmer uit de naastgelegen sloot), snoeien, hakken & zagen en het veel meer energie slurpende dan het lijkt: oogsten. Daarnaast komt ze erachter dat het soms nodig is om … je grenzen te bewaken. 

Daarover verhaalt ze in het mooiste stukje proza van dit boek: het verhaal ‘Paal en perk’. Het begint met een oude wijsheid:

“Volgens tovenaar Merlijn, de huisleraar van de jonge koning Arthur, is er maar één geldige reden om oorlog te voeren: wanneer iemand jouw land binnenvalt. Daar moet je direct paal en perk aan stellen, met het zwaard in de hand.

Ons volkstuinencomplex is eigenlijk een straat zonder muren. Hagen en schuttingen zijn niet toegestaan. Een smal pad van aangestampte aarde scheidt de ene tuin van de andere. Dat is de grens en die wordt door niemand ongevraagd overtreden…

De schok was dan ook groot toen er enige tijd geleden ineens een vrouw op mijn tuin stond. Ze droeg een lange, paarse rok en putte met een emmer water uit de sloot…

Dit moest de nieuwe buurvrouw zijn…

‘Hallo,’ zei ik, ‘Ik ben Judith.’

‘Froukje,’ zei de vrouw. Ze had een klein, bleek gezichtje …

‘Nou, welkom! Veel succes. Mocht je iets nodig hebben of iets willen vragen, laat het dan vooral weten.’

Ze knikte peinzend. ‘Kan ik een schep lenen om te spitten?’”

Meer citeer ik niet – u moet het verhaal, en het hele boek vooral, zelf maar lezen. Tipje van de sluier: Merlijn de tovenaar had het goed gezien met zijn zwaard.

—

ISBN: 9789038813264

Sterren: ****

Uitgeverij: Nijgh & van Ditmar

Ook verschenen op Bazarow 

Dieren van binnenuit

Het talent van Yorick Goldewijk lijkt alsmaar uit te dijen. Een paar highlights: natuurlijk zijn verkooprecords brekende ‘Films die nergens draaien’, en voor de maand van de filosofie het prachtige ‘De chaos in Lois’.

Nu ligt voor me ‘De boom die een wereld was’, een aangenaam vervreemdende kijk op het dierenleven op aarde. Prachtboek alweer. Niet alleen door de stoere hardkartonnen behuizing met veel glurende oogjes. Dat is nog alleen de buitenkant.

Binnen wordt het interessant. In elk hoofdstukje neemt Goldewijk een dier bij de hand  en laat de gedachtewereld van dat dier zien. Dat varieert van de maanvlinderrups tot de bruine beer tot de rolpissebed tot aan de heelalvis. Hoe die laatste eruit ziet, kun je het best in het boek zelf bekijken, en vergeet vooral niet te proberen de tekst te begrijpen. In die schijnbaar uit de losse pols gevallen zinnetjes zit bij bijna elk dier een diepere achtergrond, of een gekke afslag, of een verdraaide gedachtensprong, of een filosofisch eh ding.

Natuurlijk zijn niet alle dierengedachten even grinnikend of treurig, of met een gouden griffel geschreven. Maar het komt in de buurt.

Eén magistraal voorbeeld dan, in zijn geheel, voor het effect:

“De luiaard

De luiaard hing al de hele dag roerloos aan zijn tak in de boom.

De tijd ging trager dan een windstil briesje, maar nu begon eindelijk de zon te dalen.

Nog even volhouden, dacht hij. Al voor de vierenzestigste keer of zo.

Soms, als hij zeker wist dat niemand keek, durfde hij even met zijn vingers op de tak te trommelen. Of heel wild met zijn ogen te knipperen. Of een vurig ritme te klapperen met zijn tanden. Maar algauw dook er dan ergens een blik op tussen de bladeren, of uit een hol daar beneden in de grond.

Wantrouwige oogjes.

Wat doet de luiaard nou? zag hij de oogjes denken. Bewoog-ie nou?

Bemoeiallen.

Eindelijk brak de nacht aan. Alles in de boom raakte verstopt in duisternis. Ook de luiaard.

Stilletjes klauterde hij langs de boomstam naar beneden.

Wat doet de luiaard nou? grinnikte hij bij zichzelf.

Nou, zei hij in gedachten tegen die bemoeiallen: de luiaard gaat fijn zijn saaie boom uit. De hele nacht. Rennen springen, salto’s maken. En gillen. Gewoon lekker gillen.

Misschien nam hij wel een duik in het meertje van de snoeken. Die sliepen toch als een os. En niemand zou weten dat hij het was.

Hij glimlachte en zette het op een rennen.”

Briljant, een ander woord komt er niet naar boven als je dit leest. Wij lezers mogen eindelijk het geluk smaken om de geheime wereld van de dieren te kennen. Wat wil je nog meer?

Meer van dit soort boeken, dat wil ik.

—

ISBN: 9789021685373

Sterren: ****

Uitgeverij: Ploegsma

Ook verschenen op Bazarow en TikTok

Mooie momenten vasthouden

Waar het oog op blijft hangen bij dit prentenboek zijn de tekeningen. Valeria Docampo zet ze een beetje stripperig neer, als in een comic, in zacht romige – vooral beige – tinten en omringd door weidse vergezichten.

Het persoontje waar het om draait is Alva. Ze woont op een eiland midden in het meer. Of de zee, daar willen we vanaf zijn. Een fragiel meisje is het, met een lieflijk puntneusje, en ze zit op haar eiland te turen door haar verrekijker. In haar andere hand houdt ze een lange stok met een haak, waarschijnlijk om iets uit het water te vissen.

O nee, toch niet. Als we de bladzijden omslaan, haalt ze met een lang touw en een haak allerlei wit/grijze wolken uit de lucht. Alleen zijn het geen wolken. Het zijn herinneringen, waar ze iets mee moet:

“Alva heeft haar handen vol.

Want na een tijd vervagen

de herinneringen.

Ze moet ze schoonmaken

en afstoffen tot ze weer glanzen.”

Een eervolle maar drukke baan, maar ze doet het met plezier. En liefde. En toewijding. Totdat, op een boze morgen ….er geen herinneringen meer landen op haar eiland. Geen enkele.

Wat nu?

Het goede verhaal van Alexandra Hermig houdt de lezer fijn bij de les, terwijl de geweldige tekeningen van Valeria Docampo alles visueel op een hoog niveau houden.

Tekeningen die het boek een dromerige sfeer meegeven. De roze/gele wolken boven de zee, het blauwe zwiepende haar van Alva, de grijs beschaduwde rotsen her en der in het water. En later, als Alva op het vasteland is aangekomen, de variëteit aan mensen die daar rondlopen. Let vooral ook op het oude vrouwtje met de enorme brillenglazen.

Moeten we nog meer zeggen? Neuh. Bekijk het boek en sluit de goedheid ervan in je hart. Meer vragen we niet.

—

ISBN: 9789462917460

Sterren: ****

Uitgeverij: De Eenhoorn

Ook verschenen op Bazarow

Als het duister komt

Waarschijnlijk zegt het veel over deze tijd, dat een intens donker boek de prestigieuze Booker Prize 2023 wint. Het Bijbelse motto voorin het boek werpt al een schaduw vooruit: “Prediker 1:9 – Hetgeen er geweest is, hetzelve zal er zijn, en hetgeen er gedaan is, hetzelve zal er gedaan worden; zodat er niets nieuws is onder de zon.” Dat kan verontrustend of juist troostrijk zijn. Hier gaat het om het eerste.

In de in eerste instantie nog normale wereld maken we kennis met wetenschapper Ellis Stack, die met haar kinderen en man Larry leeft in Dublin, Ierland. De eerste schaduwen verduisteren de zon als Larry opgepakt wordt. De nieuwe Ierse geheime dienst wil hem wat vragen stellen. Daarna verslechteren de omstandigheden, en kan Ellis niet anders dan vluchten met haar kinderen.

Het verhaal komt al snel in turbulentie terecht. Ellis is daar het middelpunt van. Vanuit haar gezichtspunt maken we live de omvorming mee van een democratie tot een dictatuur. Dat gaat verontrustend gemakkelijk.

Larry wordt intussen verhoord op het politiebureau. Daar heeft de politie het volste recht toe ‘sinds de in september uitgeroepen noodtoestand’ en als Larry het waagt om bezwaar te maken tegen deze behandeling krijgt hij een verbale waarschuwing vol ambtelijke kromtaal:

“.. dus u kunt wellicht begrijpen hoe dit op ons overkomt, uw houding kan uitgelegd worden als het gedrag van een staatsvijand, iemand die verdeeldheid en onrust zaait. Wanneer ten gevolge van een handeling de stabiliteit op staatsniveau wordt bedreigd, dan zijn er twee opties mogelijk: óf de handelende persoon is iemand die opzettelijk de belangen van de staat ondermijnt óf hij is zich niet bewust van zijn daden en handelt zonder vooropgezet doel, maar hoe het ook zij, meneer Stack, in beide gevallen is de uitkomst hetzelfde, de persoon zal staatsvijanden in de kaart spelen en derhalve, meneer Stack, doen we een dringend beroep op u om bij uzelf na te gaan of dat voor u misschien geldt.”

Op de virtuele achtergrond horen we Orwell, Huxley, Gerritsen, Atwood, Barry, Bervoets, Bradbury en de rest instemmend hummen. Goed gedaan. Na deze niet zo subtiele inbreuk op Larry’s privacy gaat het van kwaad tot erger; hij verdwijnt ergens naar een onvindbare plek in het justitiële systeem. Pogingen van zijn vrouw Ellis om hem te redden hebben geen kans van slagen. Alles slaat dood op een dictatoriaal éénrichtingssysteem dat elk initiatief wurgt. 

Van dat systeem en de maatschappelijke uitlopers daarvan ondervindt ook Ellis op een gegeven moment (halverwege het verhaal om precies te zijn) hinder. Als ze op haar werk een uitnodiging voor een vergadering niet heeft ontvangen, krijgt ze een onaangenaam gevoel:

“Paul Felsner heeft een strategiebespreking voor twee uur ‘s middags gepland, ze checkt haar e-mail maar ziet geen uitnodiging. Ze kijkt hoe de vergaderruimte langzaam volloopt, kijkt hoe Paul Felsner met een krant in zijn hand binnenkomt. Er ontwaakt iets in haar lichaam, het kruipt vanuit haar solar plexus naar haar armen en benen, ze loopt haar kamer uit en merkt dat haar handen koud worden, ze hoort het holle geluid als ze op de keur klopt, ze schraapt haar keel en steekt haar hoofd om de hoek. Ik heb geen aankondiging gezien van de vergadering, zegt ze, is het handig is als erbij ben?

De jaloezieën zijn half opgetrokken en Paul Felsner zit met zijn arm om de rugleuning van de stoel de krant te lezen terwijl de rest binnendruppelt, hij draait zich opzij en werpt haar een blik toe die vanuit een donker binnenste lijkt te komen en wat ze in zijn ogen leest is dat hij haar volledig in de tang heeft. Het is niet nodig dat jij erbij bent, Eilish. Hij buigt zich voorover en wuift haar de kamer uit. Hulpeloos staat ze bij de deur, ze wil zeggen: ja, maar dat is mijn klant, jullie kunnen niet verder zonder mij …”

Zo wordt het net van boosaardigheid langzaam aangetrokken. Lynch schrijft met verve, al zouden sommige hoofdstukken kernachtiger kunnen. Gelukkig trekt de snel grimmiger wordende toestand de lezer mee de diepte in. Een peilloze diepte die op onvoorspelbare momenten het pad der argelozen opensplijt om ze gulzig te verzwelgen. Er is maar één troost: de toekomst kan moeilijk somberder uitpakken dan dit verhaal. Een geweldig boek dit, en tegelijk een dubieus feest om te lezen.

—

ISBN: 9789044656268

Sterren: ****

Uitgeverij: Prometheus

Ook verschenen op Bazarow en TikTok