Fijnstoffelijke trillingen

Wie het oeuvre van Marten Toonder heeft gelezen, zal niet onbekend zijn met de term ‘grofstoffelijke trillingen’. Die term werd meestal gebruikt als er in het verhaal ruwe lieden met een minimum aan scrupules rondliepen. Woordkunstenaar Toonder muntte in zijn levenslange scheppende carrière genoeg van dit soort prachtige sfeeraanduidingen – die aansloten bij zijn op gnomen, aardmannetjes, onderhuidse gevoelens en al dan niet onverenigbare humeuren gebaseerde stripverhalen – om een half woordenboek te vullen.

Is het dan toeval dat we hier stuiten op een boek waarin iemand “Een bewuste opening maakt naar de rijkgeschakeerde wereld van de natuurwezens en hun interdimensionale netwerken”? Misschien wel niet. Auteur Marleen D’hose gaat in ieder geval op zoek naar de wereld onder het oppervlak van de wereld.

Wat houdt dat in? In haar woorden: “Via het openen van mijn intuïtieve kanalen, leer ik contact te maken met andere, fijnstoffelijke bewustzijnsvormen…

De begrenzingen die we ervaren en de beperkingen die we onszelf opleggen, zijn zeer groot. Alleen de zoekers, wetenschappers, mystici, schrijven en creatievelingen onder ons zijn in staat om over die grens heen te stappen en zichzelf toe te laten om out of the box te denken en te leven. Er is buiten ieder bewustzijn altijd een zonewaar de mist opsteekt, waar het beeld wazig wordt. Bewustzijnsverruiming laat die mist optrekken. Het verruimen van je bewustzijn is dus grensoverschrijdend gedrag, maar dan positief.”

Yeah right ouwe hippie, neem nog een hijs, zou je na dit relaas kunnen denken. Maar daar doen we Marleen D’hose mee tekort. Hoe vaag formuleringen ook klinken als ‘het doel van dit werk is een aantal ervaringen rond subtiele energetische communicatie te delen, zichtbaar te maken en in het aandachtsveld van de fysieke wereld te brengen.’, ze heeft een punt. Er is meer tussen hemel en aarde dan wij vermoeden, Horatio, of kunnen dromen’, zoals iemand ooit al eens zei.

Wat doet Marleen precies? Let op, jargon-alert! Ze maakt verkenningstochten, zoals naar het Franse Chartres. Van die plek pluist ze de geschiedenis uit en komt er in het geval van Chartres achter dat die stad ligt ‘op een centrum van leylijnen op geomantische wereldgrid.’ Op die plaats, die oorspronkelijk een bekende ontmoetingsplek was van natuurvolkeren, werd aan het begin van de elfde eeuw een kathedraalschool opgericht onder leiding van bisschop Fulbert. Tussen 1194 en 1220 verrees daar één van de eerste Gotische kathedralen van Europa.

Zo’n ‘krachtplek van een stad’ is bijna altijd de plek waarop een kathedraal is gebouwd. De natuurreligies van eeuwen her, Kelten bijvoorbeeld, vereerden daar een ‘wouivre’, een krachtige waterdraak of slang die de basis vormt van de hier werkzame kundalini-energie. De draak of slang zorgt enerzijds voor oplading vanuit de diepte van de aarde, anderzijds voor ontlading en afvoeren via diezelfde aarde. De ‘wouivre’ heet in de mythologie ook wel waterdraak of waterslang, hydra, basilisk en oerslang. In hun oervorm hebben ze een rol in de schepping en worden in die context als vreselijke, krachtige monsters afgeschilderd.

Voor Marten Toonder waren natuurwezens en occulte rituelen niet vreemd: hij vulde er met zichtbaar plezier zijn prachtverhalen mee. Of dat alles ook bestond, bleef in het ongewisse. Dit specifieke stukje onderzoek verlicht dat ingeslagen pad iets meer.

Sterren: ***

ISBN: 9789463310284

Uitgeverij: Hajefa

Ook verschenen op De Leesclub van Alles 

Heldere beelden uit een rijk leven

‘Nee’, zei Marcia Luyten. Ze had geen belangstelling voor het schrijven van een biografie over Maxima. Haar uitgeefster opperde in 2016 dat idee; het was toen vijf jaar voor Maxima’s vijftigste verjaardag. Luyten had niets met koningshuizen, niets met roddelbladen om over Oranjes te lezen. Dus ze bedankte voor de eer. Gelukkig gaf haar uitgeefster niet op: stel dat het koningshuis ruimte laat voor een zo goed en correct mogelijke weergave van Máxima’s leven? Luyten zocht het uit, ging overstag, en nu ligt er dit stevige boek. Over onze eigenste koningin.

Gemengde gevoelens dringen zich direct op bij het voorgaande. Geen belangstelling? Niets met koningshuizen? Zal het Luyten dan wel lukken om voldoende inspiratie te vinden? Om voldoende dichtbij te komen om sowieso wat info los te peuteren? Laat de Rijksvoorlichtingsdienst of welke subafdeling daarover ook gaat, dat neuzen in het leven van de koningin toe? Is Luyten over haar weerzin heen gekomen? Hoe was Máxima daar zelf onder? En Alexander, die vast ook een mening heeft over publiciteit rondom zijn vrouw? Kortom: is het een ‘zo goed en correct mogelijke weergave van Máxima’s leven’ geworden?

Ja.

Kort antwoord, duidelijke conclusie. Dit is een puntgave biografie. Luyten is als een succesvolle kruising tussen een terriër en een mol in Máxima’s leven gedoken en diept daar een ruime hoeveelheid informatie uit op. Zo ruim dat het nu al niet meer in één boek past. Dit boek is deel 1, dat loopt tot eind jaren negentig. Máxima is dan actief in de bancaire wereld, in Manhattan, maar ze is niet meer happy in die omgeving. Ze zoekt naar nieuwe uitdagingen en vindt die ook, maar pas in deel 2. Dat u het weet.

Luyten gaat gedisciplineerd als altijd te werk. Solide bouwt ze haar onderzoek op, beginnend bij de achtergronden. Die liggen in Argentinië, Buenos Aires. Daar wordt de koninginnenbaby geboren, in die wereldstad groeit ze op:

“Ze houdt van de flair van het stadse leven. Van de ijssalons en patisserieën, van Parijse terrasjes waar dames van tachtig van een espresso nippen, ze houdt van theaters, opera en restaurants, van de feesten thuis bij vrienden en het dampend stampen van de nachtclubs, in al die opzichten is ze vol overgave porteña, een vrouwelijke inwoner van Buenos Aires. Máxima is jong in een mondaine stad die onverbrekelijk verbonden is met het platteland. Want daar draait in Argentinië alles om: om familie en grond.”

Wat volgt is de geschiedenisles: ‘alles wat je misschien ooit over Argentinië wilde weten.’ Een beetje te uitgebreid om de vaart in het boek te houden maar wel nuttig voor wie de historie van dat land niet stante pede paraat heeft. Kortweg: familie en grond. De familie is de heersende klasse van invloedrijke personen. Samen beheren ze heel, heel veel grond. Dat gaat gepaard aan duizelingwekkende inkomsten, wat het makkelijk maakt om aan de macht te blijven. De ‘onderklasse’ is ook nuttig maar moet haar plaats kennen en vooral daar ook blijven. De strijd tussen die twee machten beheerst Argentinië in een golvende beweging. Zo vormt zich het fundament onder het leven van Máxima: een nieuwsgierige, jonge vrouw die zich laaft aan alle mogelijke indrukken in het mondaine Buenos Aires.

Kalm haar verhaal optrekkend, gaat Luyten de gangen van de familie Zorreguieta na. Onvermijdelijk komen we dan bij de vraag of de vader van Máxima, Jorge Zorreguieta, op de hoogte was van de grove mensenrechtenschending van de regering in de jaren 70. Een regering waar hij deel van uitmaakte. Latere getuigenissen laten daar geen twijfel over bestaan: iedereen wist dat het leger een repressiecultuur uitvoerde, willekeurige mensen oppakte en in martelkamers of uit helikopters smeet, er verdwenen mensen voor altijd (de ‘dwaze moeders’): het land voerde een vuile oorlog met zijn eigen burgers.Papa Jorge stippelde uiterst behoedzaam zijn carrière uit, steeds hoger komend in de regeringshiërarchie. Hij was een ontsnappingskunstenaar als het ging om betrokkenheid bij de misdaden tegen de menselijkheid mede onder zijn bewind. Een schurend voorbeeld: in 2001 moest hij zich verantwoorden voor de verdwijning in 1976 van een meisje: Lidia Inés Amigo. In de rechtbank verklaarde hij: ‘Ik heb ze toen verwezen naar een militair, want dat waren degenen die dit wisten.’ Acht jaar later werd het stoffelijk overschot van Lidia gevonden, ze bleek met kogels doorzeefd.

Die onfrisse achtergrond besmet het blazoen van de Zorreguieta’s, maar staat op voldoende afstand tot Máxima om haar ‘normaal’ te laten opgroeien:

“Het meisje ontwikkelde uiteenlopende, zeer verschillende kwaliteiten, die later waardevol zouden blijken… De schikgodinnen waren Máxima gunstig gezind; ze heeft een regelmatig gelaat met grote ogen en dito mond – voorbodes van een fotogeniek gezicht. Haar handen en enkels zijn slank en elegant. Ze lijkt het bewijs te zijn voor Leonardo da Vinci’s stelling dat een kind geboren uit liefde en begeerte is gezegend met een positieve natuur. Máxima is ontvankelijker voor geluk dan voor getob. En ze was fortuinlijk met de coördinaten van haar wieg: was ze vier kilometer naar het noordwesten, aan de andere kant van het spoor in de krottenwijk Villa 31 geboren, dan had he er ook met haar giften anders uitgezien.”

En door pakt Luyten (ze haalt met gemak de 300 bladzijden), met de periode dat Máxima in de bancaire wereld in New York aan het werk gaat. Daar raakt het verhaal weer aan de familie van Máxima: haar halfzus Dolores woont ook in die stad en is kunstenaar. Ze is gefascineerd door de oude wreedheden van de Junta. Ze maakt in 1994 een kunstwerk ‘Wounds’. Bloederige hompen vlees met pleisters erop hangen aan draden in het plafond. Het bloed komt in forse hoeveelheden door de pleisters heen. Naar de betekenis van dat werk hoeven we niet te raden. Máxima gaat overigens niet langs bij haar jongste halfzus.

Met Máxima’s werkzaamheden in New York gaat het, parallel met de financiële wereldwijde problemen, minder goed. Het bedrijf waar ze in dienst is, laat Máxima gaan en ze staat op een keerpunt in haar leven. Elk jaar eind december gaat ze naar huis om oudjaar te vieren met haar vrienden. Daar bezint ze zich op haar toekomst. Hoe die eruit ziet, gaan we dus lezen in deel 2 van dit uitstekend beschreven levensverhaal. Kom maar op met dat boek.

Sterren: ****

ISBN: 9789403194806

Uitgeverij: Bezige Bij

Ook verschenen op De Leesclub van Alles 

Met kinderogen kijken naar de gevolgen van de Holocaust

‘Cynisme geef je door, dat wilde ik niet doen,’ aldus schrijver Nadav Vissel in Het Parool over zijn roman ‘Het grote niets’.

Dat niet doorgeven van cynisme is goed gelukt: de hoofdtonen in deze roman zijn humor, begripsverwarring en ongemakkelijkheid. Logische zaken in het leven van een jongetje. Sterker: voor een jongetje dat opgroeit in een Joodse familie. Sterker en specifieker: voor een jongetje dat opgroeit in een Joodse, door oorlogsgebeurtenissen akelig beschadigde familie.

Een deel van Vissels familie werd namelijk tegen het einde van de oorlog gedeporteerd naar Westerbork. Gelukkig voor hen waren er tegen die tijd geen verdere deportaties naar Auschwitz meer, zodat ze levend terugkeerden in Nederland. Levend, maar van een normale familie was na de oorlog geen sprake meer. Te veel gezien, te veel meegemaakt.

In een spervuur van emoties groeit Naff (zoals hij in het boek heet) op. De sfeer is erg goed neergezet:

“Zolang ik me kan herinneren, hing er een ‘Ding’ bij ons in de kamer… Ik voelde al van jongs af aan dat het er was, alleen hing er een waas van geheimzinnigheid omheen… Het begon met een fotoboek…Mevrouw Cohen was wat schichtig en nerveus en bleef aan de andere kant van de tafel staan. Ze aaide met haar hand over een fotoboek… Op de voorkant stond een foto van mannen in zwarte pakken die in een kuil stonden. Soldaten keken vanaf de rand op ze neer. Van soldaten wist ik op die leeftijd wel wat het waren. Van de mannen in de zwarte pakken in de kuil had ik tot dat moment niets geweten, en waarom ze in een kuil hadden gestaan ook niet.”

De zevenjarige Naff is een clever jochie dat allang door heeft dat de mensen in zijn familie wel heel vreemd reageren, alleen het waarom heeft hij nog niet uitgevogeld. Hij is echter behalve slim ook ongeremd in zijn vragen, erg rechtdoorzee, duidelijk, helder. Die eigenschappen maken de vragen die hij op de familieleden afvuurt veel te expliciet, rijten oude wonden open, brengen herinneringen naar boven die beter beneden kunnen blijven, en verstoren de moeizaam opgebouwde daar-praten-we-niet-meer-over consensus tussen de familieleden.  

Op een wrang-grappige manier komt zo de beladen geschiedenis van zijn familie aan het licht. De kleine Naff kan goed tekenen én verhalen vertellen; helaas zijn ook die teksten/tekeningen te confronterend voor zijn familieleden. Idem voor de schooljuf die hij treft als ze naar een ander dorp verhuizen.

Vissel treft op veel manieren de juiste toon in dit boek. Vanuit de beleving van Naff beschrijft hij humoristisch/subtiel diens nog grotendeels ongevormde omgevingsbewustzijn. Ook de vastbeslotenheid van de jongeman om met zijn tekst en tekeningen ‘iets’ te doen komt prima naar voren. De eerste ervaringen op seksueel gebied, de volwassenen die hem slecht begrijpen en wederzijds: het wordt allemaal in een prima leesbare stijl beschreven. Ook de krampachtigheid van de familieleden om het vooral niet over de oorlog te hebben is goed neergezet. De arme beschadigde zielen van hen die de oorlog hebben overleefd zullen met zwarte vlekken op hun aura hun leven moeten voortzetten. De galgenhumor die daaruit voortkomt, tragikomisch zoals in de beste Joodse traditie, is het smeermiddel in dit verhaal en maakt het onzegbare draaglijker.

‘Ik wilde opschrijven hoe een naoorlogs kind opgroeit in een Joods gezin dat de oorlog heeft meegemaakt, en de absurde aspecten van zo’n thuissituatie,’ zegt Vissel tenslotte in het Parool-interview. Ook dat is, kunnen we beamen, dik voor mekaar.

Sterren: ****

ISBN: 9789044978650

Uitgeverij: Signatuur

Ook verschenen op Hebban en De Leesclub van Alles