Red de kinderen en je redt de wereld

Trots en tegelijk arrogant trekt de gouden blingsticker rechtsboven op de titelpagina de aandacht: Internationale BESTseller. Dit soort mededelingen zegt niet altijd dat we hier een fantastisch boek in handen hebben. Wel dat er veel van verkocht zijn, wat kwalitatief dus niks betekent. Veel te vaak worden nonsensproducten aangeprezen met de blur: ‘Nu meer dan 100.000 verkocht!’ Een geërgerd iemand reageerde daar ooit op: ‘Eat more shit – ten million flies can’t be wrong!’

Maar lieve lezertjes, geheel onpartijdig en -bemiddeld kan ik jullie melden dat dit boek niet aangeprezen hoeft te worden. Het is van zichzelf al goed. Wat zeg ik? Het is een knettergoed boek.

O ja? Ja echt. Laten we beginnen met het verhaal. Dat zit aard- en nagelvast in elkaar, geen speld tussen te krijgen. Het meisje Simi wordt door haar moeder uit logeren gestuurd, bij haar oma. Die ze nog nooit gezien heeft. In het oerwoud. Zonder internet, elektriciteit en dus zonder mobiel bereik. In dat van alles en nog wat verlaten oerwoud beginnen de geheimzinnige gebeurtenissen, op een verboden pad dat leidt naar rood drijfzand. Als je daar inzakt, ben je echt verloren…

Spannend, absoluut. Maar dat is niet alles. Simi is niet voor niets bij oma terechtgekomen, want oma blijkt veel te weten van de geesten die tussen hemel en aarde wonen. Ze kent spreuken, ze maakt medicijnen om de dorpelingen beter te maken, ze weet wat gevaarlijk is en wat niet. En ze waarschuwt dat Simi niet naar het drijfzand moet gaan. Luistert Simi daarnaar? Hmm. Ze is nogal eigenwijs….

Efua Traoré houdt de spanning goed vast. We leven met Simi mee, als ze natuurlijk toch het oerwoud in gaat. En we komen te weten waarom dat eigenlijk zo gevaarlijk is. Ook laat Traoré zien dat er meer is tussen hemel en aarde dan wij mensen snappen kunnen. De wereld van de geesten is zo levend als het maar kan. In Nigeria (waar het verhaal speelt) zijn ze erg actief, en dat is nodig ook om sommige scheve dingen recht te zetten.

Behalve de nagelslopende spanning voelt de lezer ook een diepere laag, een laag die gaat over het evenwicht tussen dood en leven. Oude rituelen lijken hopeloos versleten, maar misschien zijn ze wel onmisbaar voor het leven dat wij mensen op aarde willen leiden.

Dat klinkt als zware onderwerpen. Maar nee: de echte kracht van het boek is dat het een onzichtbaar gordijn een stukje opzij trekt. Achter dat gordijn lijkt meer te bestaan dan jij en ik voor mogelijk houden, misschien. Als dat allemaal zwaar en onzinnig klinkt, ga dan zeker dit boek lezen. Het opent nieuwe werelden.

Veel plezier!

Taaie heldin vecht voor vrouwvrijheid

Fran Ross schreef dit baanbrekende boek, dat helaas met onbegrip, of eigenlijk helemaal niet werd ontvangen. Oreo verscheen in 1974 in de VS maar bleef vrijwel onopgemerkt en zakte al even snel weg in vergetelheid. Vandaag de dag wordt het wel weer erkend als een moderne klassieker en verschijnt het in een aantal vertalingen. 

Een geval van het goede verhaal op het verkeerde moment? Daar lijkt het veel op. Ross was getalenteerd – ze schreef voor Playboy en voor de comedyshow van Richard Pryor. En dit boek. De hamvraag moet dan volgen: is het wat? Het antwoord: Ja, maar.

O, is het niet zo goed dan? Kalm, laten we niet te snel naar conclusies springen. Allereerst is het een ongebruikelijke wereld die Ross schept. In het kort: een Jiddisje moeder krijgt een hartaanval omdat haar witte zoon Samuel met de zwarte Helen gaat trouwen. De dochter die uit dat huwelijk ontspruit, Oreo (zwart van buiten, wit van binnen) gaat jaren later op zoek naar haar Joodse vader in New York. Een odyssee door Manhattan volgt, losjes gebaseerd op Theseus’ (de Griekse god die de Minotaurus versloeg) avonturen. Volgt u het nog?

Het verhaal zit goed in elkaar, maar is behoorlijk fragmentarisch. Oreo’s zoektocht speelt zich af in een 70er jaren setting, in Manhattan maar soms ook in de krochten van de hel, of de hemel, of gewoon met een enorm donkere zonnebril op in het duister tastend. De taal helpt ook niet erg, er is veel Jiddisch, gangsta, dialect, pop en Amerikaans-Frans – heel origineel maar helaas een mix die begrijpelijkheid noch leesbaarheid bevordert.

Zo belanden we in een matig toegankelijke wereld. Zoals die van Jimmie C.:

“Van Louise had hij (Jimmie-NV) de neiging geërfd om zelf woorden te verzinnen. Zodoende deze woordenwisseling tussen Louise en haar kleinzoon:

LOUISE: Denseerroom op je huppellepup? (Vert.: ‘Gecondenseerde melk op je hulleldepup?) Moet je nog een paar ieners op die viseitjes, snoepie? (ze wijst naar de uitjes op de rode kaviaar.)

JIMMIE C.: (kijkt zoetjes naar zijn bord): Ik heb nog nooit zoiets verrukkelijks gegeten. Het is alsof je in piepkleine oranje druivenschilletjes bijt, gevuld met levertraan. (Hij knipt met zijn vingers.) Ik weet het al! Deze fantástische dingetjes die hier in grootmoeders schaal voor zijn neus liggen zijn een soort (en hij zingt, in c-groot) piepkleine oranje geleiballetjes. (In letters uitgedrukt waarbij legato’s met streepjes en rusten met komma’s worden aangegeven, zou deze frase klinken als: G-CC, FGF, EDDCC.) Van nu af aan noem ik deze goede dingen praveltjes.”

Dus. Als lezer moet je geduld betrachten, soms geheel opnieuw aan een al gelezen bladzijde beginnen en je aanpassen aan Oreo’s wervelwindleven. Wat je voor die inspanning terugkrijgt is waardevol. Het boek is ook in 2022 actueel, zowel als aanklacht tegen (gender)ongelijkheid, als voorvechter van emancipatie.

Leren lezen met cliffhangers

Een dik boek hebben we hier, verhoudingsgewijs. Zo dik dat het lezen ervan een stuk langer duurt dan een serie op AppleTV kijken. Als je (beter) moet leren lezen, zoals de missie van Zwijsen luidt, dan moet het een verdraaid bij-de-lurven-grijpend verhaal zijn. Alles om de korte attentiespanne te slim af te zijn.

Nou, beste aankomende adolescenten, dat is puik in orde. ‘Het gruwelijke hotel’ is één emotionele achtbaan van spanning, suspense en verdachte zaken die door onschuldige kinderen opgelost moeten worden.

Voor de goede orde: die aanmoediging, aansporing, animering, bemoediging, bevordering, inspirering, opporring, opzweping, prikkeling, stimulering is uitstekend. We juichen die nudging als leesbevorderaars sterk toe; bovendien is het in dit boek goed toegepast. De lezertjes krijgen steeds een nieuw mysterieus voorval, of een verdachte uitspraak, of een rare gedraging voor hun kiezen. Dat maakt nieuwsgierig en dus leest men door.

We bekijken hier deel drie over Team 3, een soort serie maar wel los leesbaar over de heldhaftige redders in nood, speurders zonder te stoppen en vrienden voor altijd Iza, Raf en Dunja, die hier met groep 8 op kamp gaan en daar een spannend spel gaan spelen dat ook nog mysterieus is.

Zoals gezegd; Cis Meijer houdt zeer kundig de lezer bij de les. Daar helpen dit soort passages met een hoog vraagtekengehalte goed bij:

“Juf Anima staart met grote ogen voor zich uit. Alsof ze niet snapt wat er aan de hand is. En ik snap het ook niet. Hoe kon ze nou vergeten de begeleider mee te vragen? Heeft het te maken met dat vreemde telefoongesprek dat we afluisterden? Is ze in de war? Heeft ze het moeilijk omdat ze ons verschrikkelijk vindt? Gaat ze echt weg? Waarom mocht niemand het weten?

Nu we toch een begeleider tekortkomen, krijg ik een idee. Snel loop ik naar mama toe, die met de andere ouders een rij vormt. Ik vraag haar of ze toch nog mee kan.”

Goede teksten dus, maar gum ook de goede illustraties van Caren Limpens niet uit. Lekker hip, een beetje raadselachtig waar dat in het verhaal nodig is. En omdat er best veel tekst is in deze 193 bladzijden, welkome rustpuntjes voor het oog.

Kortom: een prima ‘leesboek’ dat gulzige lezertjes met plezier zullen verslinden. Missie geslaagd.

Wie zijn lezers lief heeft, kastijdt ze

Beginnen in deel 2 van een serie is niet altijd een risicoloos idee. Je mist voorkennis, de schrijfstijl is onbekend, zelfs het thema en de plot zijn gevaarlijk omdat je niet weet of je ze leuk vindt. Maar hé, wij boekenbeukers doen alles voor een goede recensie, ook met gevaar voor eigen leven.

Dat is bij Chris Bradford niet zo ver naast de werkelijkheid. Voor een jeugdboek komen in dit ‘Zielenprofetie’ nogal wat heftige taferelen voor. Naast verraad, angst, droefheid en verminking is de opvallendste component geweld. Gewoon recht op en neer, rammen maar. Of steken maar, met een antiek jaden mes. Of … nou ja, dat moet je zelf maar gaan lezen.

Genna is de pineut hier, omdat ze de hoofdpersoon is. Haar ouders zijn in deel 1 vermoord, niet gewoon door een stel inbrekers maar door de Zielenjagers. Een luguber groepje ondoden dat uit het hiernamaals komt om zielen te jagen, en ze vervolgens te stelen. Dat overkwam haar ook bijna, maar ze ontsnapte nog net om in deel 2 te figureren. Niet zonder geestelijke schade: ze bezoekt een therapeut die haar probeert in te prenten dat het allemaal niet echt is. Het kan niet waar gebeurd kan zijn, en ze kan dus gewoon relaxen. Behalve dat ze de figuren met de dode zwarte ogen toch weer ziet, op straathoeken. Oeps.

Wat je goed merkt aan dit boek, is dat Bradford gewend is aan serieschrijven. Dit deel 2 is leesbaar zonder deel 1, omdat er genoeg wordt terugverwezen om de details te snappen. Maar toch is het een op zichzelf staand verhaal met een kop en een staart. Een kop die hoopvol begint: Genna pakt haar leven weer op na de traumatische ervaringen, alles is in orde, of wacht … Daar zijn de Zielenjagers. Gaat dat wel goed? Waarschijnlijk niet. Snel lezen….

Zo maakt Bradford van het grote achtergrondverhaal een soort serie. Op dezelfde manier als hij zijn Bodyguard- en De jonge Samoerai-series maakte. Dat doet hij uitstekend, ook op een dieper niveau: alle hoofdstukken hebben ook een spanningsboog met meestal een cliffhanger. En hij schuwt het geweld niet. De Zielenjagers hebben de beschikking over allerlei wapens waar ze fors mee tekeer gaan in hun drang het licht van de wereld te overschaduwen met Duisternis. The Lord of the Rings ontmoet commissaris Maigret, zoiets.

Een leuk detail: Bradford is een ‘method writer’. Hij bekwaamde zich in samoerai-zwaardvechten, karate en haalde de zwarte band in Zen Kyu Shin Taijutsu. Voor zijn Bodyguard-serie volgde hij een intensieve training ‘persoonlijke beveiliging’. Die ervaring zie je wel terug in de verhalen: de actiescenes zijn redelijk realistisch. Als je daarvan houdt en een loeispannend verhaal waardeert, zeg ik: lees je te pletter.