Tiya Miles – Alles wat ze dragen kon

Slavernij tot in je vezels  

Over slavernij is alles al gezegd. Neenee, met die dooddoener hoef je bij dit boek niet aan te komen. Over slavernij is nog veel te zeggen.

De Amerikaanse Tiya Miles beschrijft een stukje geschiedenis van het slavernijverleden aan de hand van een tas. Een katoenen tas, die de tot slaaf gemaakte Rose aan haar dochter Ashley meegeeft. Ashley wordt namelijk ‘verkocht’ en zal zoals veel anderen spoorloos verdwijnen naar een plantage of boerderij waar ze verder in de anonimiteit zal werken tot haar dood.

In de tas stopt haar moeder een paar dierbare spullen, als teken van genegenheid en om Ashley te helpen overleven. Vlak daarna wordt het negenjarige meisje van haar moeder gescheiden en verkocht. Wij lezers krijgen de historie, reis en avonturen van die tas (en parallel natuurlijk Rose) mee. Een briljante invalshoek van schrijver Tiya Miles (hoogleraar geschiedenis Universiteit Harvard), die zichzelf bewijst door zo een indringend verhaal van binnenuit te laten zien.

Meer dan dat: ze duidt ook de factoren die slavernij legaliseerden:

“Staat de katoenen zak symbool voor de Amerikaanse slavernij, dan doet hij dat ook voor Charleston als symbool voor het Amerikaanse Zuiden van de achttiende tot begin negentiende eeuw, tijdens de lange periode van de verbouw van rijst en de stralende opkomst van de katoennijverheid, de verbouw van voedselgewassen die gebonden waren aan vruchtbare grond in overvloed en dito goedkope arbeid. Binnen een paar korte decennia tijd konden in deze kolonie en in Charleston mensen legaal als dingen worden verhandeld.”

Scheepsladingen feiten komen voorbij, zoals de rol van Barbados in de slavernijhistorie:

“Barbados kenmerkte zich al vroeg door slavernij. De eerste Engelsman die er arriveerde nam inheemse Amerikanen mee en ook Afrikaanse ‘slaven’. Met het verstrijken van de jaren en terwijl de rijkdom en het gezag van de plantersklasse toenam, gaf het de voorkeur aan ruim voorhanden zijnde en gemakkelijk te vervangen Afrikaanse ‘slaven’, boven inheemse ‘slaven’ en Europese contractarbeiders die maar tijdelijk werden ingehuurd en van wie er steeds minder op het land werkten.”

De vertaling van die feitelijke vaststellingen is een beetje houterig, zoals u na lezing van de geciteerde alinea’s zou kunnen opmerken. Dat doet het boek geen goed. Maar gelukkig is de kracht van het verhaal superieur, zodat de lezer meegenomen wordt in het intens trieste verhaal. Langs de lijnen van de handtas-reis, tevens de reis van de onfortuinlijke Rose, maken ook wij de reis.

In het centrum van het boek vinden we tenslotte een aantal bladzijden documentatie. We zien daar afbeeldingen van de katoenen tas, een quilt met beeldverhaal en Afrikaanse sculpturen, uiteraard allemaal verwijzend naar hetzelfde onderwerp. Mocht je nog niets van slavernij weten, dan is dit boek een verplicht leesproject.

—

ISBN: 9789038812038

Sterren: ****

Uitgeverij: Nijgh & van Ditmar

Ook verschenen op Bazarow