Salman Rushdie – De levensavond

Een leven lang verhalen

Dit zou hopelijk niet, maar ook best eens het laatste boek van Salman Rushdie kunnen zijn. De man is 78 jaar oud, hij schreef vijftien romans en meerdere verhalenbundels, won de Booker Prize en werd in 2007 geridderd voor zijn verdiensten voor de literatuur. Genoeg om met pensioen te gaan, maar iets zegt me dat hij niet stopt. Al was het maar om de idioten die hem nog steeds willen vermoorden om een zinsnede in “De Duivelsverzen”, te snel af te zijn.

Dat terzijde. We buigen ons over zijn recente ‘De levensavond’, dat vragen oproept over de dood en de laatste fase van het leven. Hij situeert het verhaal in India, Engeland en de Verenigde Staten en stoffeert de inhoud met een stoet  kleurrijke figuranten. Het vertelplezier is evident.

Twee van die figuranten (Junior en Senior) spelen de hoofdrol in dit eerste verhaal. Het zijn oude mannen met bijbehorende ongemakken:

“Geen van beide mannen sliep nog goed. ’s Nachts lagen ze op hun harde bedden zonder kussens, en achter hun gesloten oogleden gingen hun verwarde gedachten tegengestelde richtingen uit….”

De mannen zijn nu oud, waren ooit jong, geestelijk nog 20: “De dood en het leven waren niets dan belendende veranda’s. Senior stond op de ene zoals hij altijd had gedaan en op de andere, hun traditie van vele jaren voortzettend, stond Junior, zijn schaduw, hem tegen te spreken.”

Een gemoedelijk verhaal dat achteloos de menselijke levensloop laat zien, verlucht met humor en drama. Dan volgt “Het verhaal van de dissonante muzikante en de miljardenbaby.” Ook een nostalgische setting met kleurrijke mensen. Eén quote daaruit: “Minstens de helft van wat mensen zeggen is ongeloofwaardig, maar twee plus twee zal altijd vier zijn.’”

De volgende verhalen “Ontijdig” en “Oklahoma” zijn elk op zich een boek waard. Rushdie houdt het echter kort, wat de verhalen des te krachtiger maakt. Hierbij de eerste alinea die, zoals u weet, de allerbelangrijkste indruk van een verhaal neerzet:

 “Toen Eredoctor S.M. Arthur wakker werd in zijn verduisterde slaapkamer in het College was hij dood, maar aanvankelijk leek dat niets te veranderen. Alles was vertrouwd: zijn ‘bootbed’ met het gewelfde hoofdeinde, de hoestpastilles en het gebruikelijke assortiment ochtendmedicijnen, allemaal op hun plek op het nachtkastje naast een zwart notitieboekje, het ‘dromendagboek’, waarin hij de zinnen schreef die soms in zijn slapende geest naar opkwamen in plaats van beelden…”

‘Oklahoma’ begint met een voorwoord dat uitlegt hoe deze tekst bij de uitgeverij kwam: “Het manuscript werd de dag voordat hij ons verliet bij de uitgeverij bezorgd, met een begeleidend briefje waarin stond dat het gepubliceerd mocht worden (in tegenspraak met een aanwijzing in de tekst zelf dat het niet gepubliceerd mocht worden) en dat men het diende te beschouwen als een volledig fictief werk, onder de ‘autofictieve’ vorm. Hij beschreef het als ‘een narratief dat onwaar is en dus waar, zoal dat gaat met fictie.” 

We zien hier Rushdie subtiele humor inlassen tussen de alinea’s. Hij lijkt ervan te genieten, en komt naarmate het verhaal vordert, meer op dreef. Meer lezen? Zie het echte boek. Prachtverhalen dus nog steeds, waarvan Rushdie er in dit leven hopelijk nog een heleboel maakt.

—

ISBN: 9789493420465

Uitgeverij Pluim

Ook verschenen op Boekenkrant