Aleksej Salnikov – De Petrovs en de griep

Rusland zoals je al dacht maar dan erger

Kurkdroogkloterig is het woord dat bij deze schrijfstijl past, excusez le mot. Salnikov houdt zich niet bepaald in bij het beschrijven van wat hij om zich heen in Rusland ziet. In een superieure stijl schetst hij Rusland het zoals het is verworden: een tot leven gekomen ramp van een land waarin mensen godbetert ook nog moeten wonen.

De situaties, onverschilligheden, regels, geboden, verboden, luiheid en stompzinnigheid die voorbijkomen in Salkinovs werk zijn de opmaat naar een oppervlakkig vermoeden van ongeziene ellende die onzichtbaar maar penetrant de dagelijkse bezigheden frustreert. De figuranten in het boek – zo levensecht dat ze waarschijnlijk ook levensecht zijn geportretteerd – hebben het niet gemakkelijk. De griep in de titel is maar het pietepeuterigste van hun problemen. Het echte probleem is de uitzichtloosheid die met drank, wodka natuurlijk, wordt weggespoeld.

Aleksej Salnikov

Waar die uitzichtloosheid vandaan komt, noemt Salnikov niet concreet. Het uitzicht is loos, lijkt hij te willen zeggen, onderstreept met het beeld van permabezopen mensen op parkbankjes, laveloos hun roes uitslapend. Hij heeft een oplossing:

“Het verkiezingssysteem is al lang in diskrediet geraakt. Niemand kan garanderen dat de man die we kiezen zal doen wat hij heeft beloofd. Het moet anders. Wat we nodig hebben, is een loterij. Een willekeurige selectie van burgers. Anders weet je nooit zeker of iemand niet is verkozen omdat hij zijn netwerk handig heeft ingezet. Het komt erop neer dat we niet degenen kiezen die het land kúnnen leiden, maar degenen die het wíllen leiden. En dat is een groot verschil. In feite wordt de regering verheven tot iets absoluuts, alles draait om die regering. Na de invoering van een loterij heeft het geen zin meer om de massamedia te controleren, stemmen te kopen, belastend materiaal te begraven, al die onzin. En de stemming moet worden verplaatst naar het eind van de regeerperiode: heeft de president het goed gedaan, dan mag hij met pensioen, heeft hij het slecht gedaan, dan draait hij de bak in.”

Eigenlijk is het boek één langgerekte aanklacht tegen hoe de machthebbers van Rusland de afgelopen jaren hebben laten verloederen. In lekkere straattaal laat hij die verwaarlozing van land en inwoners zien door de ogen van het jongetje Petrov. Die gaat met zijn moeder mee naar het nieuwsjaarsfeest, een hoogtepunt in de Sovjetcultuur. Het blijkt, exact gelijk aan de vorige jaren, een bizar slecht georkestreerde voorstelling te zijn. Pioniersmeisjes, een wilde beer, kerstbomen en Baba Jaga (soort heks uit Russische sprookjes die woont in een hut op kippenpoten) lopen door een nep sparrenbos, er is een sneeuwpop, en nog een heel belangrijke kerstboom die gestolen wordt:

“De centrale plot kwam hem (Petrov-NV) een beetje vergezocht voor omdat de hele zaak zich, afgaand op het geschilderde achterdoek, in een sparrenbos afspeelde, waar duidelijk meer dan genoeg bomen waren die precies op de gestolen kerstboom leken.  Dat had hij de onnozele mensen die zo’n ophef over die boom maakten graag toegeroepen, maar de aanwezigheid van zijn moeder deed hem aarzelen: misschien mocht dat niet.”

—

Voor het eerst verschenen op Boekenkrant, ook op TikTok.

Sterren: ****

ISBN: 9789028251359

Uitgeverij van Oorschot