Jean-Baptiste Andrea – Waak over haar

Schrijven zoals schrijven bedoeld is

[Recensie]

Jean Baptiste Andrea won de Prix Goncourt 2023 met ‘Duivels en Heiligen’, en doet met ‘Waak over haar’ een serieuze gooi naar meer literaire prijzen. Andrea weet wat schrijven is. In een fijne mengeling van straattaal, subtiele grappen en liederlijke beschrijvingen zet hij een boek neer dat boeit, verrast en ontroert. Hij kreeg er de Prix Goncourt 2023 voor.

Jean-Baptiste Andrea

We bevinden ons in Italië, de eerste helft van de 20^e eeuw, de periode van het fascisme en de wereldoorlogen. De jongen Mimo en het meisje Viola ontmoeten elkaar en zijn op slag verliefd. Helaas komt Mimo uit een straatarm milieu, terwijl Viola tot de rijkere bovenlaag behoort. Bovendien is hij erg klein, wat hem een levenslang complex bezorgt. Weinig kans op een gelukkig huwelijk dus. Ze ontmoeten elkaar in het diepste geheim in de bossen. Er gaapt een ravijn van verschil in milieus tussen hen, maar dat deert geen van beiden. Viola neemt boeken mee uit de rijk geoutilleerde bibliotheek van haar vader, die Mimo leest en zo zichzelf onderwijst. Mimo ontdekt dat hij een gave heeft: hij kan “het beeld maken dat in het marmer verborgen zit”. Alleen moet hij zijn talent nog moeizaam ontdekken. Als veredeld slaafje, een zogenaamde ‘zager’,  begint hij tussen de zuipende, zwetende, bestofte, in marmer hamerende mannen. Hij groeit op in dat hardvochtige milieu: “Mijn vader, de man die mijn eerste onhandige slagen had begeleid, de man die me het verschil tussen tandijzer, riffelvijl en bouchardeerhamer had geleerd, vervaagde.“ Zijn gooi naar roem komt als Neri, de op één na beste steenhouwer van de werkplaats (Metti is de beste maar had het te druk voor deze opdracht), twee stenen vogels uitgehouwen heeft:

“Metti wenkte me.

‘Kijk eens naar deze vogels die Neri uitgehouwen heeft. Neri wordt binnenkort compagnon, hij voert de leerlingen in de werkplaats aan. Wat vind je ervan?’

‘Heel mooi, meester.’

Neri fronste zijn wenkbrauwen en vroeg zich af of hij de mening van een zager, hoe die ook was, als een belediging moest opvatten…

‘Het is een opdracht van de basiliek van Assisi,’ mompelde Metti. ‘Ik moest het zelf doen …’

‘En u zou het beter hebben gedaan.’

‘Pardon?’

‘Ik loog. Die vogels …’

Ik schudde mijn hoofd. Metti vertrok zijn mond in bijna komische grimassen, die niettemin een toenemende woede verrieden.

‘Vind je ze niet mooi?’

‘Nee.’

‘Mag ik je verlichte mening van zaagjongen horen?’

… Zestien jaar woede kwamen er op dat moment uit… Ook ik had recht op mijn stukje woede.

‘U mag mijn verlichte mening horen van iemand die veel vogels heeft gezien. En deze twee,’ zei ik terwijl ik naar de beelden wees, ‘zullen nooit vliegen.’

‘Hoezo dat?’

‘De anatomie klopt niet. Het zijn kalkoenen met het formaat van mussen…’

‘En jij kunt het beter.’

‘Dat denk ik wel.’

… En toen, tegen mij: ‘Zie je die kleine blokken? Ik kom net terug uit Polvaccio, dit zijn twee proefblokken. Kies er een uit en maak een vogel voor me. Dan zullen we zien of die wel vliegt.’”

Nodeloos te zeggen dat Mimo’s vogels mooier en vliegender waren dan alle andere vogels die in het atelier. Zo begint hij zijn carrière als meesterkunstenaar. Intussen gaan de geheime rendez-vous tussen hem en Viola gewoon door Natuurlijk is zo’n relatie tot mislukken gedoemd. Komt dat nog goed? Ik laat u, lieve lezer, hier in het ongewisse. Bemachtig het boek en lees het allemaal zelf in ‘Waak over haar’.

Uitreiking Prix Goncourt 2023

—

Voor het eerst verschenen op Boekenkrant.

—

ISBN: 9789083411958

Sterren: ***

Uitgeverij: Koppernik

Ook verschenen op Bazarow