Aleksej Navalny – Patriot

Een onbreekbare geest

Voor veel Russen die leven in Rusland anno 2024 is zwendel de dagelijkse praktijk. De bijbehorende corruptie stijgt met de jaren en viert hoogtij. Zoals bekend richtte Aleksej Navalny als antwoord daarop zijn eigen partij op. Navalny is al jaren een geducht tegenstander van Poetin omdat hij de machts- en roebelwellust van de ex-KGB man in het openbaar aan de kaak stelt. Jurist van beroep, startte hij zijn eigen partij die in zeer korte tijd enorm populair dreigde te worden, waarna Poetin hem vergiftigde en in het strafkamp gooide.

Aleksej vertelt het allemaal zelf in ‘PATRIOT mijn verhaal’, dat leest als een spannend avonturenboek. Hij begint ‘zijn verhaal’ als hij in een vliegtuig vergiftigd wordt met het beruchte ‘novitsjok’. Uiterst dodelijk spul dat nog niet zo lang geleden ook was gebruikt om de Skripals in Salisbury te vergiftigen. Zijn hele lichaam dreigt ermee op te houden, maar is toch taaier dan het gif. Buitengewoon levendig, inclusief hallucinaties en hersendood aanvoelen, beschrijft Aleksej hoe ‘op het randje van de dood’ aanvoelt.

Tekenend voor zijn geestkracht, gaat hij er na die moordpoging extra hard tegenaan. Hij weet dat het in het verziekte Rusland vechten tegen de bierkaai is, maar toch geeft hij niet op. Nooit. Dat is misschien wel de belangrijkste boodschap van dit boek. Ondanks eindeloze tegenwerking van de overheid gaat Aleksej door met zijn boodschap aan de Russische bevolking. Die is kort: kom in opstand. Laat je niet onderdrukken en beroven door amorele machtswellustelingen.

Onze hoofdpersoon brengt die houding ook in de praktijk als hij gouverneur wordt. Zijn vriend Belich wil een democratisch initiatief in de provincie Kirov ontwikkelen en Aleksej gaat hem helpen. Licht spottend vertelt hij dat die onderneming tot mislukken gedoemd is vanwege de onwaarschijnlijke corruptie en de tegenwerking van hogerhand. Tegenwerking die hem niet deert maar juist populairder maakt. Dat laten de machthebbers niet over hun kant gaan. In februari 2021 breekt voor onze hoofdpersoon een donkere tijd aan: de gevangenis. Hij wordt vakkundig opgeborgen en denkt na:

“Als je me zou vragen of ik een hekel heb aan Vladimir Poetin, dan zou mijn antwoord zijn: ja, ik heb een hekel aan hem, maar niet omdat hij heeft geprobeerd me te vermoorden of omdat hij mijn broer achter de tralies heeft gezet. Ik heb een hekel aan Poetin omdat hij Rusland heeft beroofd van de afgelopen twintig jaar. Dat hadden ongelooflijk mooie jaren kunnen zijn, een periode die we in onze geschiedenis niet eerder zouden hebben gekend. We zouden geen vijanden hebben gehad. Er zou vrede hebben geheerst aan al onze grenzen. De prijs van olie, gas en onze andere natuurlijke bronnen zou ongehoord hoog zijn geweest. We zouden enorm veel geld hebben verdiend met onze export. Poetin had die jaren kunnen gebruiken om van Rusland een welvarend land te maken. We zouden allemaal een beter leven hebben gehad.”

Het is het begin van het einde. Als belangrijke Poetinvijand in een Russisch strafkamp heb je maar één zekerheid: het wordt alleen maar slechter. Aleksej komt terecht in ‘Provincie Vladimir’, een aftandse gevangenis. Hij beschrijft het gebouw met galgenhumor: “Dat hele beeld van ‘een Russische gevangenis’ is niet het gevolg van menselijke wreedheid … Het is het gevolg van armoede… Net als in elke andere branche vloeit al het geld weg naar Moskou, waar de instellingen bulken van het geld, terwijl er hier nergens middelen voor worden vrijgemaakt.”

De rest van het verhaal is bekend: voor Aleksej is geen goede afloop weggelegd. Hij blijft zijn eigen opstandige en vrolijke zelf, maar de omstandigheden in de gevangenis verslechteren. Net als zijn conditie, die verslechtert als hij in hongerstaking gaat. Om te kunnen overleven in deze mensonterende omstandigheden begint hij toch maar weer te eten. “Patriot”

Het regime draait de duimschroeven aan. Hij wordt naar steeds naargeestiger plekken overgebracht, met nog minder privacy, meer beperking en Spartaansere omstandigheden. Hij weet het zelf ook: men wil hem kwijt. Als zijn vrouw Joelia op bezoek komt (na heel veel tegenwerking) is hun laatste intieme gesprekje, fluisterend en bukkend voor de spionerende geluids- en videoapparatuur rondom, van een ontroerend intense eenvoud. De rest is trieste historie.  

—

ISBN 9789045051314

Sterren: ****

Uitgeverij: AtlasContact

Ook verschenen op Bazarow