Sanne Huysmans – Iemand moest het doen

Onontkoombare vergankelijkheid

Weet u wat een servitudeweg is? Ik ook niet, maar dankzij Sanne Huysmans’ verhelderende proza heb ik nu een beeld van een zanderige weg die loopt tussen twee percelen grond van verschillende eigenaren, die allebei recht op overpad hebben. En beiden de plicht tot onderhoud.

Futiele prietpraat? Neenee: die plicht wordt namelijk een pijnpunt als beide eigenaren niet hezelfde morele kompas hebben. Pol, de hoofdpersoon in dit boek, is bijvoorbeeld zachtaardig, meelevend en houdt niet van moeilijk doen. Maar zijn buurman Bert zet heel andere puntjes op de i. Bert bepaalt de regels, zijn regels – alle regels, geen gezeik.
Een pracht van een conflictsituatie dus voor dit verhaal, dat natuurlijk veel meer bevat dan ruziënde buren. In den beginne was er bijvoorbeeld licht in het dorp dat hier beschreven wordt toen de kabel de stroom kwam leveren. Een wonder voor de inwoners die tot dan toe gewend waren aan de walmende draagbare olielamp. Maar de vooruitgang hou je niet tegen, en het dorp veranderde. Net zoals de inwoners mee werden gevoerd in de stroom des tijds. Huysmans zet dit boek zo vol prachtige taal dat het een tantaluskwelling is om één citaat te vinden in plaats van 430. Een kleintje dan, over een vrouw die wakker wordt van straatlawaai:

“Nondepie, wat was dat? Ze schoof haar masker naar boven en liep in peignoir naar het voorste raam…

Ze nam een kussen uit het logeerbed dat nog nooit was beslapen en legde het op de grond. Met haar knieën ging ze erop zitten, ellebogen op de vensterbank, zoals ze indertijd haar wesgegroetjes opzegde op de knielbank. Ze bekeek hem vanuit de hoogte, maar de man met de spade keek niet op…

Ze zag de spieren in zijn hemd verstrakken bij elke zwaai. Ze viel niet voor afgetrainde lichamen… De verhouding tussen heupen en iets bredere schouders moest het een of ander gulden getal vormen. Ze bleef gapend kijken.”

Mooie woorden die op je netvlies blijven plakken vind je ook genoeg: vaneigens, trottinette, miljaarde, waterkonijnen, stofvis, panikeren, voorbijgestoken, snokken en patatten jassen in de keuken. Al die woorden werken mee om het verhaal te kruiden, verdiepen, verbeteren en bij de lezer te laten binnenkomen. Het verhaal?

Ja, het verhaal dat gaat over ‘kleine luyden en de dingen die voorbij gaan’.  Huysmans beschrijft geduldig en gedetaileerd hoe de alsmaar doorlopende geschiedenis de levens van brave/stoute burgers heel geleidelijk aantast, modelleert, verandert naar een andere, nieuwere tijd. Die is niet beter dan de oude tijd, of slechter, maar gewoon anders. Mensen moeten zich aanpassen, oude gewoontes afleren, nieuwe gebruiken aanleren. En overleven. Dat doen ze soms tegen wil en dank in een alsmaar veranderende wereld vol glinsterende, pijnigende, ontroerende en memorabele details die Huysmans oppoetst en tot dit fijne boek samenbrengt.

Sterren: ****

Uitgeverij Koppernik

Ook verschenen op Bazarow