Robert Musil – De verwarring van een jonge Törless

Inleiding tot ellende

Het is niet het eerste kostschoolboek dat we hier bespreken, en waarschijnlijk ook niet het laatste. De tijd dat jongeren op kostscholen doorbrengen is zelden leuk. Het tegenovergestelde is het geval. Ze voelen zich niet thuis tussen de ruwere, lompere en niet van sadisme gespeende andere jongeren op die kostschool, het type dat onmiddellijk dat uitwasemende ongemak ruikt en daar misbruik van maakt.

Musils jonge Törless volgt dat patroon naadloos. Törless wordt ondergedompeld in een kwaadaardige wereld die niet de zijne is. Hij krijgt de ‘vrienden’ Beinenberg en Moté, de slechtsten van zijn jaar: “…getalenteerd weliswaar en uiteraard ook van goeden huize, maar soms wild en ongeremd op het wrede af. En dat juist hun gezelschap Törless boeide, lag waarschijnlijk aan zijn eigen onzelfstandigheid..”

Langzaam vorderende puber als hij , krijgt hij interesse voor het andere geslacht. Vooral als hij samen met zijn vrienden door de velden loopt, en zijn gevoelens steeds verwarder worden:

“Voor de deuren van de meeste huisjes stonden vrouwen, in rokken en grove hemden, met brede, vuile voeten en blote, bruine armen.

Als ze jong en mollig waren, kregen ze menige Slavische kwinkslag naar het hoofd. Ze stootten elkaar aan en giechelden om die ‘jonge heren’; soms slaakte eentje een gil als een voorbijganger al te rakelings langs haar borsten was gescheerd of beantwoordde ze een tikje op haar dijen met een lach en een verwensing.”

De jonge Törless krijgt ook last van ‘gevoelens’, vooral ‘s avonds moederziel alleen in bed liggend:

“Zodra dat onduidelijke gevoel zich deed gelden, verloor zijn aandacht het behaaglijke waarmee men het verloop van een wetenschappelijk experiment volgt. Er leek dan een lichamelijke invloed van Basini uit te gaan, een prikkel zoals wanneer je dicht bij een vrouw slaapt van wie je op ieder gewenst ogenblik de dekens kunt wegtrekken … Datgene wat jonge stelletjes dikwijls tot uitspattingen aanzet die hun zinnelijke behoefte verre te boven gaan.”

Kortom, de innerlijke wereld van de arme jonge verwordt tot een verschrikkelijke draaikolk van niet ophoudende gedachtenstromen. Geweld, seks, onbegrip, domheid, onderdrukking, verraad en pure haat zijn de bijproducten die zijn hersens hoe langer hoe meer vervuilen. Een oprukkend ongemak zogezegd. In dat verband is Musils boek nu weer akelig actueel: niet lang na het verschijnen van dit boek stond de wereld in brand door de uitbraak van de Eerste Wereldoorlog en de opkomst van het fascisme. 

—

ISBN: 9789083347189

Sterren: ***

Uitgeverij: Koppernik

Ook verschenen op Bazarow