Alles wat je dacht dat je niet wilde weten

Ollie begint aan zijn eerste jaar op de middelbare school. Dat valt niet mee. Er stort een waterval van nieuwe dingen over hem heen. Hij leert niet alleen andere leerlingen kennen maar er zijn ook nieuwe lessen en veel, heel veel informatie over de wetenschap.Dat treft, want Ollie wil astrofysicus worden. Hij wil alles weten over ons sterrenstelsel, over hoe de aarde ontstaan is en hoe de aarde aan zijn einde gaat komen, en hoe zit het met die oerknal? Al die informatie ligt voor het oprapen. Maar hoe kun je een keuze maken uit AL die onderwerpen?

Jorge Cham, schrijver van dit boek, maakt het je makkelijk. Hij propte dit dikke boek vol wetenschappelijke feitjes, vertelt over rare dingen zoals spookdeeltjes en laat zien dat de oerknal (hou je vast, Ollie) eigenlijk net een scheet is. En belangrijker nog, Jorge Cham maakt er een LEUK boek van. Met stripplaatjes, grapjes, ongelukken, explosies en ja, ook wetenschappelijke experimenten.

Als we achterin kijken, zien we de INDEX. Daar staan alle onderwerpen op alfabetische volgorde. Bijvoorbeeld ‘Aarde – Zwaartekracht’

“De zwaartekracht zorgt er ook voor dat voorwerpen in de ruimte bij elkaar komen. En het is ook de reden dat je weer naar beneden komt als je omhoog springt en dat je een smakkerd maakt als je struikelt. Als je naar de grond valt, komt dat in feite doordat de zwaartekracht jou en de aarde samentrekt.’”

Weleens gehoord van donkere materie?

“Professor Howard zei dat er nog een ander soort spookdeeltje is in het universum, dat DONKERE MATERIE heet. En dit deeltje is al helemaal geheimzinnig. Hij zei dat donkere materie zich overal om ons heen begeeft en dat het net als neutrino’s onzichtbaar is (lichtdeeltjes botsen er niet op) en dat we het niet kunnen aanraken (het laat zich niet bewegen door dezelfde krachten als wij).”

Kortom, aankomende wetenschapper of geïnteresseerde liefhebber, als je nog weinig hebt gelezen of gehoord over het Oneindige Universum met als haar rare geheimen, helpt dit het boek je. Op een leuke manier kom je bij allerlei feitjes en weetjes door gewoon te bladeren. Maar een onderwerp op de titel opzoeken kan ook – achterin het boek staat een handige alfabetische zoeklijst.

Einstein, dit is jouw boek.

—

Voor het eerst verschenen op Boekenkrant. 

Sterren: ***

ISBN: 9789463834087

Uitgeverij Pelckmans

De terreur der stompzinnigheid

Mijn allereerste blik op het boek wekt bijna vanzelf ja-knikken op. Ja, dit is zoals je een lekker boek wilt zien: gebonden, een stevige kaft, een mysterieuze voorplaat en dik natuurlijk, heel dik. Als dan ook het verhaal nog boeit en hout snijdt, hoef je mij een paar dagen niet te storen. Dank Lemniscaat voor het voortzetten van een solide traditie.

Het verhaal gaat over een sekte: de labadisten. Een mij tot voor kort onbekende geloofsgroep die rond 1630 in het Friese Wiuwert een vroom leven wilden leiden. Hun voorman was Jean de Labadie – vandaar de naam ‘labadisten’, en zijn tweede man was Pierre Yvon.

Wij lezers worden die ongezellige club ingeleid door Jean. Zijn moeder is lid van de labadisten en volgt de bijzonder strenge regels van die club nauwgezet. Het probleem van Jean is dat hij een sterke persoonlijkheid én een scherpe geest heeft, zodat hij al snel begint te twijfelen aan de methoden van de gemeenschap. Onverstandig, want de broeders hanteren een buitengewoon geslepen systeem om afvalligen bij de les te houden, waarbij geweld eerder gebruikt dan geschuwd wordt.

Margaretha Van Andel beschrijft hoe Jean verscheurd wordt tussen trouw aan zijn moeder (en daarmee aan de labadisten) en zijn onderbuikgevoel. Dat laatste zegt dat hier iets niet in de haak is. Want waarom wordt hij zo vaak gestraft? Als het aantrekkelijke meisje Hieke bij de sekte komt, raakt hij nog verwarder. Ze is leuk maar wordt als kind van de duivel gezien door de priesters. Hoe moet hij kiezen?

Spannend, meeslepend en bijna waargebeurd.
Prima ingrediënten voor een spannend, meeslepend, naar de keel grijpend en bijna waargebeurd verhaal. Wij lezers krijgen inzicht in de regelrechte martelpraktijken en psychologische onderdrukking van de priesters, terwijl Jean probeert het goede te doen. Een indrukwekkend verhaal dat ook – vooral – in deze tijd een waarschuwing is voor ontsporende dictators en presidenten.

Dit citaat gaat over Jean, zijn moeder en zijn stiefvader als Jean argeloos vertelt dat hij samen met Rodrick het nieuwe meisje de tuinen en de gebouwen hebben laten zien.

“’Dat was dan aardig van jullie, maar vanaf nu blijf je uit haar buurt.’

‘Waarom?’

‘Omdat ik het zeg.’

‘Ik wil weten waarom!’

‘Niet zoveel vragen, Jean,’ was zijn moeder tussenbeide gekomen. ‘Het hoofd eraf, weet je nog?’

‘Maar mag ik Isaac nog wel naar school brengen dan?’

Dat was de druppel geweest voor zijn stiefvader. Hij was overeind gevlogen en had Jean zo hard in zijn gezicht geslagen dat het voelde of er weer iets was gebroken onder zijn oog.”

https://www.margarethavanandel.nl/

Wil je meer weten over godsdienstwaanzin en sektes? Dan raad ik dit strakke verhaal met diepgang van harte aan.

Voor het eerst verschenen op Boekenkrant en op TikTok.

—

Sterren: ****

ISBN: 9789047716853

Uitgeverij Lemniscaat

Rusland zoals je al dacht maar dan erger

Kurkdroogkloterig is het woord dat bij deze schrijfstijl past, excusez le mot. Salnikov houdt zich niet bepaald in bij het beschrijven van wat hij om zich heen in Rusland ziet. In een superieure stijl schetst hij Rusland het zoals het is verworden: een tot leven gekomen ramp van een land waarin mensen godbetert ook nog moeten wonen.

De situaties, onverschilligheden, regels, geboden, verboden, luiheid en stompzinnigheid die voorbijkomen in Salkinovs werk zijn de opmaat naar een oppervlakkig vermoeden van ongeziene ellende die onzichtbaar maar penetrant de dagelijkse bezigheden frustreert. De figuranten in het boek – zo levensecht dat ze waarschijnlijk ook levensecht zijn geportretteerd – hebben het niet gemakkelijk. De griep in de titel is maar het pietepeuterigste van hun problemen. Het echte probleem is de uitzichtloosheid die met drank, wodka natuurlijk, wordt weggespoeld.

Aleksej Salnikov

Waar die uitzichtloosheid vandaan komt, noemt Salnikov niet concreet. Het uitzicht is loos, lijkt hij te willen zeggen, onderstreept met het beeld van permabezopen mensen op parkbankjes, laveloos hun roes uitslapend. Hij heeft een oplossing:

“Het verkiezingssysteem is al lang in diskrediet geraakt. Niemand kan garanderen dat de man die we kiezen zal doen wat hij heeft beloofd. Het moet anders. Wat we nodig hebben, is een loterij. Een willekeurige selectie van burgers. Anders weet je nooit zeker of iemand niet is verkozen omdat hij zijn netwerk handig heeft ingezet. Het komt erop neer dat we niet degenen kiezen die het land kúnnen leiden, maar degenen die het wíllen leiden. En dat is een groot verschil. In feite wordt de regering verheven tot iets absoluuts, alles draait om die regering. Na de invoering van een loterij heeft het geen zin meer om de massamedia te controleren, stemmen te kopen, belastend materiaal te begraven, al die onzin. En de stemming moet worden verplaatst naar het eind van de regeerperiode: heeft de president het goed gedaan, dan mag hij met pensioen, heeft hij het slecht gedaan, dan draait hij de bak in.”

Eigenlijk is het boek één langgerekte aanklacht tegen hoe de machthebbers van Rusland de afgelopen jaren hebben laten verloederen. In lekkere straattaal laat hij die verwaarlozing van land en inwoners zien door de ogen van het jongetje Petrov. Die gaat met zijn moeder mee naar het nieuwsjaarsfeest, een hoogtepunt in de Sovjetcultuur. Het blijkt, exact gelijk aan de vorige jaren, een bizar slecht georkestreerde voorstelling te zijn. Pioniersmeisjes, een wilde beer, kerstbomen en Baba Jaga (soort heks uit Russische sprookjes die woont in een hut op kippenpoten) lopen door een nep sparrenbos, er is een sneeuwpop, en nog een heel belangrijke kerstboom die gestolen wordt:

“De centrale plot kwam hem (Petrov-NV) een beetje vergezocht voor omdat de hele zaak zich, afgaand op het geschilderde achterdoek, in een sparrenbos afspeelde, waar duidelijk meer dan genoeg bomen waren die precies op de gestolen kerstboom leken.  Dat had hij de onnozele mensen die zo’n ophef over die boom maakten graag toegeroepen, maar de aanwezigheid van zijn moeder deed hem aarzelen: misschien mocht dat niet.”

—

Voor het eerst verschenen op Boekenkrant, ook op TikTok.

Sterren: ****

ISBN: 9789028251359

Uitgeverij van Oorschot

Met de dood op je hielen

Meteen maar geen doekjes erom: Lieke Marsman leeft in reservetijd. In het voorwoord beschrijft ze hoe ze wordt gediagnosticeerd met kraakbeenkanker die bestreden werd maar later terugkwam, gevolgd door een nieuwe operatie. Uitzaaiingen in de longen doemden op, er kwamen operaties, bestralingen, chemotherapie en uiteindelijk een gesprek met haar hoofdbehandelaar over haar palliatieve traject. Het advies werd dat ze er goed over moest nadenken of ze überhaupt nog wel behandelingen wilde ondergaan.

Lieke Marsman

Weinig rooskleurige vooruitzichten dus, maar onverveerd neemt Marsman de handschoen op en vecht zich door de aandoeningen, behandelingen en bestralingen heen. Zo ontstaat dit boek met essays en dagboekfragmenten over de dood en het leven. Ze komt uit op het idee dat doodgaan met hoop, nog altijd beter is dan hopeloos doorleven.

“En op momenten dat alles hier en nu toch onverhoopt hopeloos blijkt te zijn mag ik daarom graag denken: Op een andere planeet kunnen ze me redden.”

Pluspunt voor de lezer: ondanks (of beter: doordat) ze al die tegenslag met haar eigen lijf meemaakt, komt ze op het zuiver formuleren van haar gedachten. En haar dagelijkse leven dat vanzelfsprekend beperkingen kent. Behalve in haar hoofd, dat ongeremd in de rondte blijft fantaseren en formuleren:

“Heb ik misschien een bekering doorgemaakt? De drie kenmerken van de geloofstoestand durf ik vol overtuiging af te vinken, alleen had ik me een bekering altijd zo anders voorgesteld. Ik dacht altijd dat het zo zou gaan: een Jehova’s getuige of andere fanaticus spreekt je aan onderweg naar de supermarkt, en hoewel je zelf niet weet waarom, laat je ditmaal opeens alles uit je handen vallen om je bij de betreffende beweging aan te sluiten. Het is de reden dat ik doorgaans met een boog om dit soort mensen heen loop, bang om vroeg of laat een sekte in gerommeld te worden. Of zo: je loopt op vakantie een alleraardigst kapelletje in, niemand te bekennen, je steekt een kaarsje aan, en dan roept Christus vanaf zijn kruis je naam. Of je valt snikkend op de grond tijdens een uitvoering van Bachs Hohe Messe. Of je raakt aan de drank, aan lagerwal, en een aardige vrouw van het Leger des Heils lapt je weer op. Ja, dan moet je wel.”

Duidelijk: Marsman draagt haar lot moedig. Zo pent ze filosoferend, brieven aan vrienden/vriendinnen schrijvend, grappend, spottend, sarcastisch, opgewekt/lethargisch, onderzoekend, formulerend en maatschappijkritisch haar meningen neer. En haar stemmingen, want ook die wijzigen synchroon aan het opspelen van de ziekte, of niet. Vergeet ook de forse doses galgenhumor niet want ook daar weet de schrijver mee om te gaan.

www.liekemarsman.nl

Een weerbarstige werkelijkheid omgezet in een hoopvolle, niet bijster realistische levensdrang. Die omschrijving komt het dichtst bij deze moedige opstand tegen de dood, tegen beter weten in.

—

Sterren: ****

ISBN: 9789493256989

Uitgeverij Pluim