Barbara Felix – Hanna en de vrijheid
Een onstuimig leven
Onder het pseudoniem Barbara Felix schreef Alice Rühle-Gerstel deze roman. In dit verhaal leidt de fictieve Hanna een onstuimig leven. In het echte leven was dat voor Alice niet minder: ze was Joods schrijver en psycholoog, geëmigreerd naar Mexico, vertrouweling van Trotski, en na de dood van haar man sloeg ze de hand aan zichzelf. Dat klinkt veel te triest.
Gelukkig liet ze deze verborgen diamant na. Dit verhaal over Anna speelt in de periode vlak voor de tweede wereldoorlog: het Nazi-gedachtengoed borrelde gevaarlijk, terwijl het communisme van heilstaat Rusland imploderende neigingen vertoonde. Intussen flirtten sommige democratieën met ofwel idealenverkwanselaars ofwel het kapitalistisch gedachtengoed. Explosief, kruitvat en vonk zijn hier de trefwoorden.
Een vitale achtergrond voor Anna, die bij de communistische partij in Praag gaat werken bij de krant ‘Svoboda’ (vrijheid). Haar relatie met hoofdredacteur Anatol gaat al snel van platonisch naar seksueel. Helaas is dat niet voor beiden heel bevredigend, zoals Barbara Felix in de lange variant uitlegt:
“Maar de al voorziene omhelzing had niet zoveel gebracht, misschien alleen nog het ‘kleine genot’, en snelle tinteling, een oppervlakkige ontspanning, en toen ze – hij was al bevredigd, snel en uitputtend als een man, als iedere man misschien – naast hem had gelegen en langzaam, langzaam, met de hulp van het geheugen en de fantasie, bij zichzelf het geheimzinnige lichamelijke verlangen had opgeroepen dat de huid van het vlees en het vlees van de botten doet loskomen en dat tot onder de hoofdhuid opstijgt en in de hals klopt, zodat je niet kunt ademen, en het hele wereld verdween, de pensionkamer met het neergelaten kanten gordijn en het huis en de straat en de stad, veertig jaar van het leven, en alles wat ze wist en dacht, en toen ze, met andere kennis dan die van haar gedachten, absoluut zeker wist dat nu, nu en nu het enige leven begon dat het waard was geleefd te worden, het leven zonder de belasting van het ik, zonder het leven van het al, van de schepselen, van de onaardse verhevenheid van het ik-loze vlees – toen had hij haar vluchtig gekust en met een nauwelijks hoorbare zucht gezegd: ‘Ik moet nu helaas gaan.’”
Behoorlijk teleurstellend ja, maar als hun liefde zich tegen verwachting in verdiept, leeft ze op:
“Ze hield zich vast aan de blikken van verstandhouding die ze, alle beroering op de werkplek ten spijt, bij wijze van groet kreeg toegeworpen, ze klampte zich vast aan de zekerheid die ze, zonder reden en bewijs, voelde: ook Anatol was zich bewust van een diepere, algemenere, volmaaktere versmelting, ver uitstijgend boven de schaarse prikkels en oplossingen die hij tussen drie en vijf op klaarlichte middag bij haar zocht en vond.
Ook nu was het klaarlichte middag, maar er was vandaag geen redactie die hem uit haar armen kon halen, geen mens ter wereld die haar nu miste. Ze beminden elkaar lang en hartstochtelijk en na het minnespel dommelden ze samen in op de herfstige bosgrond.”
Dit fijne stuk tekst behandelt de complexe werk/liefdesverhouding van baas en ondergeschikte. Het is tevens een inleiding op de rest van het verhaal, waar Hanna op de harde manier merkt dat er in haar huidige leven weinig zekerheden zijn. Ook constateert ze dat haar huidige leven haar niet genoeg voldoening oplevert, zelfs niet in een schitterende stad. Tijd voor radicale verandering, lijkt ze te zeggen.
Zin in een duik in vervlogen tijden vol opborrelende initiatieven? Lezen maar.
—
ISBN: 9789083166186
Sterren: ***
Uitgeverij: Van Maaskant Haun
Ook verschenen op Bazarow
