Prachtige tekeningen, mindere taal

Aan de uitvoering van het boek ligt het niet. We noteren A4 formaat, kinderhandenbestendige kaft, valpartijproof, heldere kleuren in fraaie tekeningen, afgeronde maar taaltechnisch wat hobbelige verhalen, robuuste uitvoering; een hebbeding voor sprookjesliefhebbers. Op de tekstuele details kom ik zo terug. Eerst deze fraaie parabel.

“’De bloedende zwaan’

Lang, lang geleden was er ergens in Zweden een jongen die graag ridder wilde worden. Het was een goede jongen, die graag goede dingen wilde doen en mensen wilde helpen.

Op een dag liep Bodvid, want zo heette hij, in zijn eentje door een berkenbos. Hij voelde zich een beetje alleen. ‘Ik wil zo graag een prins ontmoeten en hem dienen. Maar ik ken er geen.’ Het was erg koud en doodstil in het bos. Toen Bodvid eindelijk bij een open veld kwam, hoorde hij het geruis van vleugels. Hij keek op en zag drie prachtige witte zwanen vliegen.

De jongen keek er verrukt naar. Wat een vrijheid hebben zij, wat moet dat heerlijk zijn om zo door de vrije open lucht te kunnen vliegen…”

Het verhaal gaat goed van start. Eén taalpuntje: “Op een dag liep Bodvid, want zo heette hij, in zijn eentje door een berkenbos.”  “Bodvid, want zo heette hij”, is overbodig want dubbelop. Nee, ik wil niet mierenmelken maar er is meer op taalgebied aan de hand. We gaan door:

De jongen die door het bos loopt ziet zwanen boven zich vliegen. Ze landen zelfs naast hem. Maar zodra hij begint te praten wordt de tekst vreemd pompeus:

“O zwanen,” fluisterde hij, ‘neem me mee…”

“De zwanen daalden en landden vlak naast hem. Er ging een rilling door Bodvid heen, want wat was dát? De grootste zwaan had een wond op zijn borst! Een druppel bloed kwam op Bodvids hand terecht. En toen gebeurde er iets buitengewoons … “

Deze tekst zegt: “Er ging een rilling door Bodvid heen, wat was dát?” Dat is dubbelop, ook wel een contaminatie genoemd: de rilling en het angstige ‘wat was dát? Is teveel van het goede.’

Dan de oorzaak van de rilling: “De grootste zwaan had een wond op zijn borst! Een druppel bloed kwam op Bodvids hand terecht. En toen gebeurde er iets buitengewoons…”  Ook hier geeft de tekst teveel weg: ‘Een druppel bloed kwam op Bodvids hand terecht. En toen gebeurde er iets buitengewoons…’ Hiervoor hebben we de regel: ‘Show, not tell’ ofwel ‘Laat het zien in plaats van het te vertellen.’  

Thé Tjong-Khing

Halsmisdaden zijn dit niet. Het zijn hobbels in een tekst die gladder geweest had kunnen zijn en daardoor scherper, duidelijker. Verder niet zeuren. De sprookjes zijn goed leesbaar en ondersteund door de geweldige tekeningen maken ze de totaalscore weer vet positief. Een prachtboek voor sprookjesliefhebbers.

—

ISBN: 9789025781552

Uitgeverij Gottmer

Ook verschenen op Boekenkrant 

In handen hebben we een boek van Douglas Harding (1909-2007). De foto op de flaptekst laat een bebaarde man zien met een wegdwalende blik. De flaptekst zegt: “Op drieëndertigjarige leeftijd deed hij een ontdekking over de aard van bewustzijn die hem diepgaand beïnvloedde en hem inspireerde tot het schrijven van vele boeken”.

Een vagere aankondiging heb ik zelden gelezen, maar we gaan lezen. Harding blijkt een goede redenaar die met humor en vreemde, de aandacht vasthoudende twists zijn betoog boeiend weet te houden. Toch weet hij – niet onbelangrijk – geloofwaardig over te komen.

Douglas Harding

Alleen: waar wil hij heen met dat betoog? Wat is bijvoorbeeld de diepere betekenis van deze tekst, die zegt ‘vandaag gaan we een frisse blik werpen op onze identiteit, op Wie we werkelijk zijn’:

“De eerste reden waarom ik geïnteresseerd ben in mijn identiteit, is dat ik er ben. ik ben verschenen, en dat had niet hoeven te gebeuren. Ik had de bus van het bestaan kunnen missen. Weet u nog, al die spermacellen die op de eicel afstormden Ik zal de biologische details maar achterwege laten, maar ik bleek ‘ik’ te zijn vanwege één specifieke spermacel die er eerder bij was dan de rest. Nou zeg, dat was om te beginnen al een kans van één op een miljoen. Wat we het minst op waarde schatten en toch het meest waardevol is, is het geschenk van het bestaan. We zijn verschenen! We kunnen dankbaar zijn dat we Amerikaan zijn. We kunnen dankbaar zijn dat we uit Californië komen. We kunnen dankbaar zijn voor een miljoen dingen. Maar hoeveel mensen zijn dankbaar dat ze er zijn – niet dit of dat zijn, maar er gewoon zijn? Het is niet iets om dankbaar voor te zijn, maar ook om je over te verbazen. Ik ben tevoorschijn gekomen! Ik ga toch zeker niet dood voordat ik een blik heb geworpen op wat er leeft, op wat er in mijn stoel is verschenen, in mijn broek, als het mogelijk is om er een blik op te werpen?…”

Veel vraagtekens en vage taal in deze (gesproken) tekst, gemengd met kwinkslagen om de mensen in de zaal bij de les te houden. Harding is een selfmade inspirator, die weet hoe hij zijn boodschap moet brengen. In het boek leidt hij de lezer (ja, jou!) naar de ontdekking van je ware natuur.

Een bijzondere tekst van een man met een gave.

—

ISBN: 9789493394551

Uitgeverij Samsara

Ook verschenen op Boekenkrant 

Grof geweld

Het citaat op de achterflap:

“Ik ben het duidelijkste bewijs van alles wat we tien jaar lang in Algerije hebben meegemaakt. Ik verberg het verhaal van een hele oorlog, dat al sinds mijn kindertijd in mijn huid is gekerfd.”

We hebben het over de Algerijnse burgeroorlog van 1992 tot 2002. Bij de verkiezingen in 1991 kreeg het Front Islamique du Salut (FIS) zoveel stemmen dat de verkiezingsuitslag een einde zou maken aan de democratie en hoogstwaarschijnlijk de Islamitische wet, de sharia, zou invoeren. De overheid verbood daarom de FIS, waarna een burgeroorlog losbarstte. Pas in 2005 startte de Algerijnse regering een verzoeningsprogramma, waarna de aanslagen langzaam uitdoofden.

Dit alles bij wijze van achtergrond, en de introductie van onze hoofdpersoon Aube. Zij is slachtoffer van die oorlog: ze heeft een litteken op haar gezicht in de vorm van een lach, en haar stembanden zijn doorgesneden. Vrouwen waren de makkelijkste slachtoffers. Aube kan moeilijk communiceren met de buitenwereld, alleen al door haar afschrikwekkende uiterlijk, maar ook omdat ze niet meer kan praten. Behalve met haar ongeboren dochter – in gedachten.

Een triest verhaal dat Kamel Daoud ons voorschotelt. Hij schrijft als de duivel. Niets blijft onbesproken, de helse feiten worden klip en klaar opgesomd. Als lezer verdwijn je in een inferno van verschrikkingen, zoals blijkt als we Aube volgen op een reis, terwijl ze in gedachten tegen haar ongeboren dochtertje praat:

“Denk niet dat het makkelijk is voor een vrouw om alleen op een feestdag een stil weggetje in te slaan met niet meer dan de zon, die in mijn ogen schijnt maar niet al mijn redenen verklaart. In Algerije reist een vrouw niet alleen, en al helemaal niet op de dag van het Offerfeest. Er zijn dingen die jij nooit zult kunnen doen als je op deze wereld komt. Bijvoorbeeld alleen in de regen lopen, alleen op een bankje in een park zitten met uitzicht op een berg die weigert met je te praten. Of je kleden zoals je wilt, lachen op straat, of een onbekende bedanken die achter je aan blijft lopen vanuit het idee dat je een prostituee bent omdat je zo vriendelijk bent geweest als een kamerplant. Je gaat in een groepje wandelen (alleen in de steden, want in de dorpen is dat onmogelijk) tijdens de stille uren als de mannen in de moskee zijn, om naar een begraafplaats te gaan of de trouwerij van een familielid.”

Aube’s reis gaat uiteindelijk letterlijk naar haar geboortedorp. Daar vindt ze hopelijk, wanhopig, verklaringen voor wat er is gebeurd en de facto nog steeds aan de hand is. Ze zoekt antwoorden die alleen de overledenen haar kunnen geven, bijna tegen beter weten in.

Een boek dat je met een harde klets voor je kop laat beseffen dat het niet overal ter wereld gezellig is.

—

ISBN: 9789026370830

Uitgeverij AmboAnthos

Ook verschenen op Boekenkrant en TikTok

Een leven lang verhalen

Dit zou hopelijk niet, maar ook best eens het laatste boek van Salman Rushdie kunnen zijn. De man is 78 jaar oud, hij schreef vijftien romans en meerdere verhalenbundels, won de Booker Prize en werd in 2007 geridderd voor zijn verdiensten voor de literatuur. Genoeg om met pensioen te gaan, maar iets zegt me dat hij niet stopt. Al was het maar om de idioten die hem nog steeds willen vermoorden om een zinsnede in “De Duivelsverzen”, te snel af te zijn.

Dat terzijde. We buigen ons over zijn recente ‘De levensavond’, dat vragen oproept over de dood en de laatste fase van het leven. Hij situeert het verhaal in India, Engeland en de Verenigde Staten en stoffeert de inhoud met een stoet  kleurrijke figuranten. Het vertelplezier is evident.

Twee van die figuranten (Junior en Senior) spelen de hoofdrol in dit eerste verhaal. Het zijn oude mannen met bijbehorende ongemakken:

“Geen van beide mannen sliep nog goed. ’s Nachts lagen ze op hun harde bedden zonder kussens, en achter hun gesloten oogleden gingen hun verwarde gedachten tegengestelde richtingen uit….”

De mannen zijn nu oud, waren ooit jong, geestelijk nog 20: “De dood en het leven waren niets dan belendende veranda’s. Senior stond op de ene zoals hij altijd had gedaan en op de andere, hun traditie van vele jaren voortzettend, stond Junior, zijn schaduw, hem tegen te spreken.”

Een gemoedelijk verhaal dat achteloos de menselijke levensloop laat zien, verlucht met humor en drama. Dan volgt “Het verhaal van de dissonante muzikante en de miljardenbaby.” Ook een nostalgische setting met kleurrijke mensen. Eén quote daaruit: “Minstens de helft van wat mensen zeggen is ongeloofwaardig, maar twee plus twee zal altijd vier zijn.’”

De volgende verhalen “Ontijdig” en “Oklahoma” zijn elk op zich een boek waard. Rushdie houdt het echter kort, wat de verhalen des te krachtiger maakt. Hierbij de eerste alinea die, zoals u weet, de allerbelangrijkste indruk van een verhaal neerzet:

 “Toen Eredoctor S.M. Arthur wakker werd in zijn verduisterde slaapkamer in het College was hij dood, maar aanvankelijk leek dat niets te veranderen. Alles was vertrouwd: zijn ‘bootbed’ met het gewelfde hoofdeinde, de hoestpastilles en het gebruikelijke assortiment ochtendmedicijnen, allemaal op hun plek op het nachtkastje naast een zwart notitieboekje, het ‘dromendagboek’, waarin hij de zinnen schreef die soms in zijn slapende geest naar opkwamen in plaats van beelden…”

‘Oklahoma’ begint met een voorwoord dat uitlegt hoe deze tekst bij de uitgeverij kwam: “Het manuscript werd de dag voordat hij ons verliet bij de uitgeverij bezorgd, met een begeleidend briefje waarin stond dat het gepubliceerd mocht worden (in tegenspraak met een aanwijzing in de tekst zelf dat het niet gepubliceerd mocht worden) en dat men het diende te beschouwen als een volledig fictief werk, onder de ‘autofictieve’ vorm. Hij beschreef het als ‘een narratief dat onwaar is en dus waar, zoal dat gaat met fictie.” 

We zien hier Rushdie subtiele humor inlassen tussen de alinea’s. Hij lijkt ervan te genieten, en komt naarmate het verhaal vordert, meer op dreef. Meer lezen? Zie het echte boek. Prachtverhalen dus nog steeds, waarvan Rushdie er in dit leven hopelijk nog een heleboel maakt.

—

ISBN: 9789493420465

Uitgeverij Pluim

Ook verschenen op Boekenkrant