
Verscheurd leven
Moet ik nog uitleggen wie Lale Gül is? Nou kort dan: Lale schreef in 2021 het recalcitrante ‘Ik ga leven’. Ze laat daarin zien hoe ze afstand neemt van de rigide religieuze tradities en verplichtingen die ze in haar milieu opgelegd krijgt. Een confronterend boek met stevige reacties, zo heftig dat ze moet onderduiken. Haar familie, vooral haar moeder, wil niks meer van haar weten. Het boek werd een bestseller.
Deze opvolger ‘Ik ben vrij’ pakt de draad op waar ‘Ik ga leven’ eindigde. Gül is inmiddels succesvol schrijver en veelgevraagd gastspreker. Ze heeft haar zaakjes voor elkaar, lijkt het, maar de onderliggende pijn van het verstoten worden door je eigen vlees en bloed, heeft psychologisch nogal wat gevolgen. Radicaal als ze is, zit ze daarom aan het begin van dit boek in de stoel tegenover een psycholoog:
“Ik vind het bijna zielig voor hem dat ik hier nu mijn ellendige verhaal uit de doeken moet doen. Deze man moet gewoon met pensioen en in de tuin zitten met een kop gemberthee, niet ellendige verhalen aanhoren de godganse dag. Ik gun het hem zo. Ik wil bijna weer vertrekken en die man een uur pauze gunnen. Maar goed, het is maar dat ik inmiddels wéét dat altijd mooi weer spelen niet goed voor je is.”
Het is vintage Gül, deze beschrijving: ongezouten, recht voor z’n roodkoperen, licht humoristisch maar met compassie. Die compassie vinden we ruimhartig terug in dit boek. Maar eerst blikt ze terug op hoe ze haar eerste boek bij uitgeverij Prometheus aanbood. De tekst die ze daarbij meestuurt is ijzersterk, vooral de PS: ‘Ik weet zeker dat dit uw volgende bestseller wordt. Als ik geen reactie krijg binnen twee weken, mail ik de Bezige Bij.’
De rest is, zoals dat heet, historie. Het boek was buitengewoon succesvol en veroverde de halve wereld; dan mag je trots zijn op je werk. Maar de diepe geestelijke wond van de breuk met haar familie die juist door dat boek ontstond, ettert geestelijk door. Het is die spagaat die de spanningsboog in dit boek strak houdt.
Huiveringwekkende discussies
Ronduit huiveringwekkend zijn de theologisch getinte discussies die ze ondanks alles nog een paar keer aangaat met haar familie. Daarbij valt vooral de keiharde afwijzing van haar moeder op. Dat raakt haar ook het meest. Toch vergeet ze niet voor zichzelf te zorgen. Ze heeft een vriend, vindt een nieuw huis, en schrijft een nieuw – dit – boek.
Daarin staat het hoofdstuk ‘Boze Bosniër’, waar de complexiteit van haar leven samenkomt. Ze is uitgenodigd op een literair festival in Ljubljana, Slovenië. Ze wordt op het podium geïnterviewd, tot het vragenrondje.
“Na een paar keurige vragen steekt een kale meneer achter in de zaal zijn arm op. Als hij de microfoon krijgt, staat hij op en steekt hij een boze tirade af, die ik niet direct zag aankomen. Hij loopt naar voren terwijl hij praat, richting mij, met de microfoon. Het heeft iets zeer intimiderends, maar ik houd me kalm… De zaal wordt ook onrustig .. Maar ik zie dat niemand de man durft te onderbreken… Het is ook een heel forse, grote man, tegenover een heel tengere vrouw naast me. Als hij wil kan hij ons beiden tegen de muur slaan en onze neuzen en kaken breken, in zijn eentje. Dat idee maakt me niet rustiger… Zal het nu gebeuren, hier, in dit onbekende land, dat deze gek me gaat aanvallen? Ik zie de krantenkoppen al voor me: ‘Lale Gúl verrot geslagen tijdens lezing in Slovenië’”
Haar gevoel voor humor is in elk geval nog intact. Dat maakt het zware verhaal dat dit eigenlijk is, toch goed verteerbaar. Gül is niet bang om een paar stevige meningen te debiteren, en ook privé geeft ze een nietsontziende inkijk in haar leven. Prima gedoseerd geschreven allemaal, al vond ik het pornohoofdstukje iets té vrij. Verder veel respect voor een dappere jonge vrouw die haar eigen leven leidt. Hou dat vast.
—
ISBN: 9789044655827
Sterren: ****
Uitgeverij: Prometheus
Ook verschenen op Bazarow en TikTok